به طور کلی نیاز به درمان ریشه یا روت کانال تراپی (که اشتباها به آن عصب کشی می‌گویند) زمانی پیش می‌آید که عفونت از مینا و عاج دندان عبور کرده و پالپ دندان را آلوده کرده باشد. پس از انجام درمان ریشه و برداشتن عفونت ایجاد شده، اگر به هر علت این عفونت باقی بماند و یا اینکه دوباره عفونت به کانالهای ریشه دندان بازگردد، درمان ریشه که به طور اولیه انجام شده است با شکست مواجه شده و نیاز به درمان ریشه مجدد می‌باشد.
منبع ویدئو: منبع اصلی (کانال یوتیوب Sunrise Family Dentistry)
منظور از درمان ریشه مجدد دندان چیست؟
مطالعات پژوهشی نشان می‌دهد که میزان موفقیت درمان ریشه دندان بسیار بالا است و حدود ۸۸ درصد می‌باشد. بنابراین احتمال اینکه با شکست این درمان روبرو شویم اندک است. اما به هرحال در معدود مواردی ممکن است این اتفاق رخ دهد.
درمان ریشه مجدد، درمانی تخصصی است که نیاز به مهارت و صرف زمان بیشتر دارد، اما یکی از روش‌هایی است که با کمک آن می‌توان سلامت را مجددا به دندان بازگرداند و از کشیده شدن آن جلوگیری کرد. به این روش ری اندو (re-endo) یا ریتریتمنت (Re-treatment) نیز گفته می شود.
نوشته مرتبط: چه زمانی نیاز به کشیدن دندان داریم؟
چه عللی سبب عدم موفقیت عصب کشی اولیه می‌شوند و نیاز به درمان ریشه مجدد را ایجاد می‌کنند؟
علل مختلفی وجود دارند که سبب می‌گردند عفونت باکتریایی و التهاب ناشی از آن به طور کامل بهبود نیابند و یا مجددا به کانال ریشه دندان بازگردند. در این حالت درمان ریشه که به طور اولیه انجام شده با عدم موفقیت مواجه شده و نیاز به ری اندو می‌باشد. به طور کلی نیاز به درمان ریشه مجدد پس از انجام درمان اولیه به سه علت ایجاد می‌شود:
- عدم بهبودی از درمان قبلی
- بازگشت بیماری
- گسترش بیماری جدید
1- عدم بهبودی
عدم بهبودی پس از درمان ریشه در موارد زیر مشاهده می‌شود:
- خطاهای حین کار مانند عدم تشخیص یکی از کانالهای ریشه
- شکل پیچیده کانالهای ریشه مانند کانالهای باریک یا انحنادار
- عدم پاکسازی کامل دندان از میکروب ها
2- بازگشت بیماری
بازگشت بیماری پس از دیده شدن اثر بهبودی رخ می‌دهد. به طوریکه درمان ریشه اولیه موفقیت‌آمیز بوده و دندان در ابتدا راحت و بدون علامت است، ولی بعدا بیمار از وجود علائم شکایت دارد. در این حالت ورود دوباره باکتری ها و دوباره عفونی شدن دندان عامل بروز مجدد علائم است. بازگشت دوباره بیماری در موارد زیر قابل مشاهده است:
- بهداشت دهان ضعیف و ایجاد پوسیدگی دندان ثانویه و در نتیجه آلوده شدن مجدد کانالهای ریشه
- بعد از درمان ریشه، انجام بیلداپ و یا دیگر انواع ترمیم‌ها و یا قرار دادن روکش بر روی دندان به تعویق افتاده باشد که این امر موجب عفونت دوباره کانالهای ریشه دندان می‌شود.
- مارجین‌ها یا حاشیه‌های ترمیم، بیلداپ یا روکش به طور مناسب سیل (مهر و موم) نشده باشد، که این امر موجب آلودگی دوبارهکانال‌های ریشه می‌شود.
3- گسترش بیماری جدید
ایجاد مشکل جدید بعد از یک درمان موفقیت آمیز اولیه است که عوارض، مستقیما با درمان کانال ریشه مرتبط نیست. بعضی دندان‌ها که سال‌ها قبل تحت درمان ریشه قرار گرفته‌اند نیز ممکن است به دلایل زیر دوباره مشکل پیدا کنند:
- پوسیدگی جدید در ناحیه زیر روکش یا در بخش ترمیم قدیمی دندان
- شکستگی یا ترک در قسمت تاج دندان و یا شکستگی و لق شدن بخش ترمیم آن
- شکستگی ریشه دندان
درمان دندانی که درمان ریشه شده اما باز مشکل ساز شده است به چند روش قابل انجام است؟
وقتی که درمان اولیه کانال ریشه دچار مشکل می‌شود، بسته به شرایط تاج و ریشه دندان و همچنین نوع و شدت مشکل ایجاد شده،
دو روش درمانی مختلف برای نگهداری دندان وجود دارد:
- ری اندو به روش غیر جراحی
- ری اندو به شیوه جراحی
روت کانال تراپی مجدد بدون جراحی
اگر دندان قابل ترمیم باشد و امکان دسترسی به کانالهای ریشه‌ی دندان وجود داشته باشد، درمان مجدد غیر جراحی اغلب بر درمان های جراحی ارجحیت دارد.
روت کانال تراپی مجدد با جراحی
اما در مواردی که درمان غیرجراحی نتواند تمام نواحی عفونت دندانی را در دسترس قرار دهد یا اگر عفونت خارج ریشه‌ای وجود داشته باشد، جراحی انتهای ریشه ممکن است قسمتی از درمان دوباره باشد. یعنی در صورتی که روش‌های غیر جراحی برای درمان مجدد ریشه قابل انجام نباشد باید جراحی اندودنتیک مد نظر قرار گیرد.
این جراحی شامل برش زدن بافت لثه برای دسترسی به نوک ریشه دندان است. جراحی اندودنتیک ممکن است همراه با درمان مجدد ریشه یا به عنوان جایگزین آن توصیه شود. این روش درمانی با صلاحدید اندودنتیست یا متخصص درمان ریشه در نظر گرفته شده و انجام می‌گردد.
چه علائمی نشان می‌دهند که دندان نیاز به درمان ریشه مجدد دارد؟
- زمانی که عفونت یا التهاب به طور کامل بهبود نمی‌یابد و یا دوباره به کانال ریشه باز‌می‌گردد، موجب تهاجم باکتری‌ها و آلودگی‌ها به فضای کانال ریشه می‌شود. با عبور عفونت از سوراخ انتهای ریشه و رسیدن آن به استخوان فک، این دندان‌ها علامت‌دار خواهند شد. علائمی نظیر درد دندان در هنگام جویدن و گاز گرفتن و حساسیت به لمس و تورم از علائم نیاز به درمان مجدد است.
- بعضی از موارد منجر به ایجاد علامت کلینیکی مشخص نمی‌گردند، اما می‌توانند موجب عفونت مزمن شوند که در این موارد، در تصویر رادیوگرافی به صورت ضایعه‌ای رادیولوسنت (سیاه رنگ) در اطراف انتهای ریشه دندان عفونی دیده می‌شوند.
- علاوه بر آن گاهی عدم بهبودی می‌تواند بدون وجود هیچ یک از علائم کلینیکی و رادیوگرافی ذکر شده پدید آید.
آیا درمان ریشه مجدد در تمامی موارد قابل انجام بوده و موفقیت‌آمیز است؟
در اغلب موارد، درمان‌های ناموفق ریشه دندان می‌توانند تحت درمان مجدد ریشه قرار گیرند. تصمیم برای انجام این عمل بستگی به نظر اندودنتیست در مورد میزان موفقیت ری اندو دارد. این نکته حائز اهمیت است که به عنوان یک اصل، بهترین دندان، دندان‌های طبیعی خودِ فرد است. به همین دلیل تمامی راه‌های درمانی جهت بقاء دندان‌های طبیعی شخص باید طی شود و درمان ریشه مجدد یکی از آن راه‌حل‌های درمانی است.
آیا درمان ریشه مجدد مشکل تر از درمان اولیه است؟
بله، معمولا پروسه‌های درمان مجدد دشوارتر از درمان های اولیه هستند. آنها معمولا وسایل پیشرفته و آموزش‌های تخصصی نیاز دارند که معمولا مراجعه به اندودنتیست را می‌طلبد.
نوشته مرتبط: همه چیز درباره متخصص درمان ریشه (متخصص عصب کشی)
اگر دندانی روکش داشته باشد می‌توان درمان ریشه مجدد بر روی آن انجام داد؟
از آنجایی که معمولا دندان‌های درمان ریشه شده، بخش زیادی از تاج خود را از دست داده‌اند، جهت بازسازی تاج از دست رفته‌ی دندان یا از بیلداپ یا بازسازی دندان و یا از روکشُ‌ها استفاده می‌شود.
اگر دندانی روکش داشته باشد 3 حالت پیش خواهد آمد:
حالت اول: روکش دندان موقتی است
در صورتی که روکش با سمان یا چسب موقت چسبانده شده باشد، احتمال برداشته شدن آن از روی دندان و دسترسی به کانالهای ریشه زیاد است.
حالت دوم: روکش دائمی و اتصال آن همیشگی است
اما اگر روکش با سمان دائم بر روی دندان قرار گرفته باشد، معمولا نمی‌توان آن را به‌راحتی از روی دندان خارج نمود. در این موارد یا باید از روی روکش سوراخی جهت دسترسی به کانالهای ریشه ایجاد کرد و یا باید روکش قطعه قطعه شده و بریده و خارج گردد.
نوشته مرتبط: هر چیزی که باید درباره روکش دندان بدانید
حالت سوم: خارج کردن پست
یکی دیگر از مشکلاتی که در دندان‌های روکش شده با آن مواجه می‌شویم این است که گاهی برای گذاشتن روکش لازم است که پیچی داخل کانال ریشه قرار داده شود که به آن پُست می‌گویند. در این مواقع علاوه بر برداشتن روکش از روی تاج دندان، نیاز به خارج کردن پست از داخل کانال ریشه نیز می‌باشد. خارج کردن موفقیت‌آمیز پست وابسته به فاکتورهای زیادی است که نتیجه را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
اگر دندان بیلداپ شده باشد آیا امکان انجام درمان مجدد ریشه وجود دارد؟
بر خلاف روکش دندان، اگر جهت بازسازی دندان، درمان بیلداپ انجام شده باشد، دسترسی به کانالهای ریشه از طریق تراش ماده‌ی بیلداپ (کامپوزیت یا آمالگام) به‌راحتی امکان‌پذیر است. امکان دسترسی به کانالهای ریشه و برگشت‌پذیر بودن بیلداپ دندان یکی دیگر از مزایای این درمان نسبت به روکش است.
درمان ریشه مجدد دندان بهتر است یا کشیدن دندان و قرار دادن ایمپلنت؟
اصولا اگر راهی برای نگهداری دندان وجود دارد، بهترین طرح درمان این است که دندان طبیعی خودِ فرد حفظ شود. بسیاری از مشکلات پیش‌آمده پس از انجام درمان اولیه، با درمان ریشه مجدد برطرف می‌شوند و اگر درمان ری اندو توسط متخصص و با روش صحیح و دقت کافی انجام شود، معمولا دندان برای سال‌ها در دهان باقی خواهد ماند و عملکرد مناسبی خواهد داشت.
پس از ری اندو در چه شرایطی کشیدن دندان بهتر است؟
در صورتی که درمان مجدد به روش غیر جراحی در برطرف کردن علائم موثر نباشد، می‌توان از روش جراحی به این منظور استفاده کرد. و فقط در حالتی که علائم ایجاد شده حتی با انجام روش‌های مختلف درمان ریشه مجدد باقی بمانند و بهبود نیابند، می‌توان اقدام به کشیدن دندان و قرار دادن ایمپلنت نمود.
فواید درمان مجدد ریشه دندان چیست؟
از مهم‌ترین فواید درمان ریشه مجدد، حفظ و نگهداری دندان طبیعی خودِ فرد است زیرا در صورت کشیده شدن دندان، جهت جایگزینی دندان از دست رفته یا باید ایمپلنت دندان در ناحیه قرار گیرد که درمانی پرهزینه محسوب می‌شود و یا باید از انواع بریج‌ها‌ی ثابت و پروتز پارسیل متحرک استفاده گردد که در هر دو حالت دندان‌های سالم دو طرف ناحیه‌ی بی‌دندانی باید تراشیده شوند و جهت جایگزینی یک دندان، دو دندان سالم قربانی شود.
بنابراین از دیگر فواید ری اندو به طور خلاصه، جلوگیری از درمان‌های گسترده‌تر و پرهزینه‌تر می‌باشد.
خطرات و عوارض روت کانال تراپی مجدد دندان چیست؟
در درمان ریشه مجدد به روش غیر جراحی، پتانسیل زیادی برای بروز خطر وجود دارد. این خطرات شامل:
- شکستگی روکش سرامیکی در حین پروسه تراش دندان
- شکستگی ریشه حین روند خارج کردن پست،
- سوراخ کردن ریشه حین حذف مواد پر کردگی
- به علاوه مراحل مختلف درمان مجدد، ممکن است موجب برداشت از ساختار دندان شود که ممکن است دندان را بیشتر تضعیف کرده و موجب شکستگی ریشه دندان گردد.
تمام این مشکلات ممکن است نتایج ری اندو را تحت تاثیر قرار دهد و به صورت ناخواسته منجر به کشیدن اجباری دندان شود.
7 پاسخ به "درمان ریشه مجدد و بررسی علل عدم موفقیت درمان ریشه قبلی"