کیست‌ها ممکن است در مناطق مختلفی از بدن تشکیل شوند و احتمال شکل گیری آن ها در داخل حفره دهان و استخوان های فک نیز وجود دارد. کیستهای مرتبط با دهان می‌توانند در زیر پوست، زیر لایه پوشاننده دهان، در غدد بزاقی و درون استخوان فک تشکیل شوند. چیزی که در این مقاله می‌خوانید اطلاعاتی درباره انواع کیستهای تشکیل شده در استخوان فک و نحوه درمان آن‌ها در دنداپزشکی است.
کیست استخوان فک چیست؟
کیست فک یک حفره یا ساختار حفره مانندی پر از مایع است که در داخل استخوان فک شکل می‌گیرد. این کیست می‌تواند در اطراف ریشه دندان‌ها یا دندان‌های نهفته و نیمه نهفته ایجاد شود و سرطانی نیستند.
ایا کیست فک خطرناک است؟
در واقع ساختارهایی که درباره آن ها بحث می کنیم به طور معمول خطرناک نیستند و اگر به موقع درمان شوند مشکلی به وجود نمی آورند. اما زمانی که درمان آن ها به تاخیر بی افتد قاعدتا می توانند خطرناک بوده و باعث بروز عوارض مختلف شوند.
همانطور که اشاره شد، کیست فک در واقع سرطانی نیست و بنابراین نباید در خصوص سرطانی بودن کیست های فک نگران باشید. با این حال بهتر است در اولین فرصت به یک متخصص مراجعه کنید.
انواع کیست استخوان فک را بیشتر بشناسید
انواع کیست استخوان فک شامل موارد زیر هستند:
- کیست پری آپیکال: شایع‌ترین نوع کیستهای فکی، کیست پری آپیکال است. این نوع کیست اطراف ریشه دندان‌ها و معمولا در نتیجه عفونت مزمن تشکیل می‌شود.
- از انواع دیگر کیست‌ها، می‌توان به کیست اطراف دندان عقل اشاره کرد.
- آخرین گروه شایع از کیستهای فک، کیستهای ادنتوژنیک هستند که از سلول‌های تشکیل دهنده دندان ایجاد می‌شوند.
عوارض کیستهای عفونی چیست؟
در صورتی که کیست فک عفونی شود می‌تواند بسیار دردناک باشد. کیست‌ها ممکن است خیلی بزرگ شوند به طوری که به دندان‌های مجاور آسیب زده و موجب لق شدن آن‌ها شوند. همچنین کیستهای خیلی بزرگ می‌توانند در فک گسترش یابند و در موارد نادر به حدی بزرگ شوند که منجر به شکستگی فک شوند.
تشکیل کیست در دندان مولر سوم (دندان عقل)
دندان‌های نهفته مولر سوم (دندان عقل) ممکن است کیستیک شوند (توسط یک غشا یا کیست احاطه شوند) و موجب از بین رفتن استخوان فک اطراف و ایجاد عفونت شوند. تاج دندان نهفته در زیر لثه نه تنها موجب شکل‌گیری کیست می‌شود، بلکه می‌تواند مشکلاتی مثل عفونت و بیماری لثه را ایجاد کند.
درمان کیستهای استخوان فک
در مواردی که تصمیم بر عدم کشیدن دندان عقل نهفته باشد، معاینات باید به صورت دوره‌ای از طریق رادیوگرافی انجام شود. انجام این کار به دندانپزشک این امکان را می‌دهد که فیلم‌های قبلی و فعلی را در جستجوی تغییراتی که نشان دهنده شکل‌گیری کیست است، مقایسه کند.
اگر نشانه‌های آسیب‌شناسی مشاهده شد (در مراحل اولیه اغلب با استفاده از معاینه به کمک رادیوگرافی)، دندان مربوطه باید کشیده شده و کیست دندان توسط پاتولوژیست ارزیابی شود.
عمل جراحی برای برداشتن کیست دندان
با کمک اشعه ایکس اندازه کیست فک مشخص می‌شود و شیوه جراحی نیز معمولا بستگی به اندازه کیست دارد. برای دسترسی به کیست معمولا برشی بر روی بافت لثه زده می‌شود. اگر کیست خیلی بزرگ نباشد، کل پوشش حفره برداشته می‌شود و برای بررسی به آزمایشگاه ارسال می‌شود. سپس لثه بخیه می‌شود و حفره استخوانی پس از برداشتن کیست طی هفته‌ها و ماه‌های آینده به تدریج بهبود می‌یابد.
همچنین طی جراحی برحسب ضرورت، دندان‌های نهفته و نیمه نهفته، شکسته یا بد فرم ممکن است لازم باشد تا کشیده شوند.
خطرات جراحی برای برداشتن کیست فک چیست؟
مانند سایر جراحی‌های دیگر خطرات عمومی و کلی مرتبط با عمل جراحی در جراحی کیست هم وجود دارد. اما برخی از عوارض عمل به دنبال برداشتن کیست فک عبارتند از:
- مقداری خونریزی از لثه در روز اول معمول است.
- منطقه جراحی می‌تواند آلوده شود که البته با آنتی بیوتیک قابل درمان است.
- عصبی در مجرا یا مسیری در مرکز فک پایین عبور می‌کند که به لب پایین، چانه و دندان‌های پایین حس می‌دهد. این عصب ممکن است هنگام برداشتن پوشش کیست آسیب دیده یا پاره شود و در نتیجه فرد ممکن است در لب و چانه خود احساس گزگز یا بی‌حسی کند. برخی افراد ممکن است به صورت دائم حس مناطق ذکر شده را از دست بدهند.
- در موارد نادر اگر اندازه کیست بسیار بزرگ باشد ممکن است استخوان فک در حین جراحی یا بعد از آن مستعد شکستگی باشد.
- افرادی که از پروتز دندان مصنوعی استفاده می‌کنند، ممکن است پس از جراحی برایشان مناسب نباشد.
درمان کیست استخوان فک باید توسط چه دندانپزشکانی انجام شود؟
برای تشخیص و درمان کیست فک بالا یا پایین میبایست به یکی از متخصص دندانپزشکی زیر مراجعه شود:
- متخصص لثه
- متخصص درمان ریشه (چنانچه کیست های مرتبط با ریشه و نوک ریشه دندان ایجاد شده باشد)
- متخصص جراحی دهان و دندان
- دندانپزشکان عمومی بسیار باتجربه
