یکی از دلایلی که توصیه می شود افراد هر 6 ماه یکبار برای ویزیت های دوره ای به دندانپزشک مراجعه کنند پیشیگری از بیماری لثه و پریودنتال است. بیماری لثه که به عنوان بیماری پریودنتال نیز شناخته می شود، مجموعه ای از مشکلات شایع مرتبط با سلامت دهان و دندان است که بر بافت لثه تاثیر می گذارد. در این مقاله، علل، علائم و گزینه های درمانی بیماری های لثه و همچنین اهمیت تشخیص زودهنگام را بررسی خواهیم کرد.
بیماری های لثه چیست؟
بیماری لثه یا پریودنتال (Gum Disease) در واقع به مشکلاتی اشاره دارد که در آن لثه ها که بافت های حامی و پوششی دندان ها هستند تحت تاثیر قرار می گیرد و منجر به بروز عوارض و علائم ناراحت کننده ای می شود. بیماری های پریودنتال در واقع از ابتدا با تجمع پلاک میکروبی شروع می شود.
انواع بیماری های لثه و پریودنتال کدامند؟
بیماری لثه معمولاً شامل چندین مرحله می شود و هر مرحله علائم، عوارض و چالش های خاص خود را دارد. مراحل بیماری های پریودنتال به ترتیب عبارتند از:
ژنژویت یا التهاب لثه (مرحله اول بیماری پریودنتال)
ژنژیویت (Gingivitis) اولین و خفیف ترین مرحله بیماری لثه است. این بیماری با لثه های قرمز، متورم و خونریزی دهنده مشخص می شود. علت اصلی التهاب لثه، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان است که منجر به ایجاد پلاک روی دندان ها و خط لثه می شود. خوشبختانه در این مرحله با رعایت بهداشت دهان و دندان و مراقبت حرفه ای از دندان آسیب قابل برگشت است.
پریودنتیت یا عفونت لثه (مرحله دوم بیماری های پریودنتال)
در صورت عدم درمان، ژنژیویت می تواند به پریودنتیت (Periodontitis) تبدیل شود. در این مرحله عفونت به زیر خط لثه گسترش مییابد و باعث تحلیل یا عقب نشینی لثه ها و تشکیل پاکِت یا عمیقتر شدن آن میشود. این پاکِت ها به محلی برای رشد باکتری ها تبدیل می شوند که منجر به آسیب بیشتر به بافت ها و استخوان های اطراف خواهند شد. علاوه بر عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، عواملی مانند سیگار کشیدن، تغییرات هورمونی، دیابت و ژنتیک می توانند خطر ابتلا به پریودنتیت یا عفونت لثه را افزایش دهند.
پریودنتیت پیشرفته (مرحله سوم بیماری های لثه)
پریودنتیت پیشرفته شدیدترین مرحله بیماری لثه است. در این مرحله، استخوان و بافت های نگهدارنده همچنان رو به تحلیل هستند و باعث لق شدن یا حتی افتادن دندان ها می شوند. در این مرحله آبسه لثه نیز ممکن است ایجاد شود که منجر به درد و ناراحتی خواهد شد.
علل و عوامل خطر بیماری های لثه و پریودنتال چه هستند؟
اکنون که مراحل بیماری لثه را فهمیدیم، بیایید علل رایج و عوامل خطر مرتبط با این بیماری را بررسی کنیم:
بهداشت ضعیف دهان
علت اصلی بیماری لثه عدم رعایت بهداشت دهان و دندان است. مسواک زدن و نخ دندان کشیدن منظم باعث تجمع پلاک شده و پلاک نیز به مرور زمان منجر به التهاب و عفونت لثه می شود. اقدامات مناسب بهداشت دهان مانند مسواک زدن دو بار در روز، نخ دندان کشیدن روزانه و استفاده از دهانشویه برای پیشگیری از بیماری های پریودنتال ضروری است.
استعمال دخانیات و دخانیات
استعمال دخانیات و تنباکو به طور قابل توجهی خطر ابتلا به بیماری های پریودنتال را افزایش می دهد. این عادات سیستم ایمنی را به خطر می اندازد و جریان خون به لثه ها را مختل می کند و مبارزه با عفونت ها را برای بدن سخت تر می کند. ترک سیگار و اجتناب از محصولات تنباکو می تواند خطر ابتلا به بیماری لثه را تا حد زیادی کاهش دهد.
تغییرات هورمونی
تغییرات هورمونی در دوران بارداری، بلوغ و یائسگی می تواند لثه ها را مستعد التهاب و عفونت کند. به همین دلیل است که زنان باردار باید به بهداشت دهان و دندان خود توجه بیشتری داشته باشند و در طول دوران بارداری خود به دنبال مراقبت های منظم از دندان باشند.
دیابت
دیابت نه تنها بر سطح قند خون تأثیر می گذارد، بلکه خطر ابتلا به بیماری های پریودنتال را نیز افزایش می دهد. دیابت کنترل نشده می تواند توانایی بدن برای مبارزه با عفونت ها از جمله عفونت لثه را مختل کند. مدیریت سطح قند خون و حفظ بهداشت دهان و دندان برای افراد مبتلا به دیابت بسیار مهم است.
ژنتیک
برخی از افراد ممکن است از نظر ژنتیکی مستعد بیماری های پریودنتال باشند. اگر والدین یا خواهر و برادر شما سابقه بیماری لثه دارند، ضروری است که در حفظ بهداشت دهان و دندان و پیگیری معاینه منظم دندانپزشکی هوشیار باشید.
علائم بیماری های لثه چیست؟
اکنون که علل و عوامل خطر را می دانیم، بیایید علائم رایج بیماری لثه را بررسی کنیم:
- لثه های قرمز، متورم یا حساس
- خونریزی لثه ها (به ویژه هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن)
- عقب رفتن لثه یا ایجاد فاصله قابل توجه بین دندان ها
- بوی بد دهان
- لق شدن یا جابجایی دندان ها
- تغییر در نحوه قرار گرفتن دندان های شما هنگام گاز گرفتن
درمان بیماری های لثه و پریودنتال چیست؟
خوشبختانه، بیماری های لثه قابل درمان هستند، به خصوص اگر زود تشخیص داده شوند درمان می تواند بسیار موثرتر باشد.. برخی از مهم ترین روش های درمانی بیماری های پریودنتال عبارتند از:
جرمگیری دندان ها
اولین قدم در درمان بیماری لثه، جرمگیری دندان است که به آن اسکیلینگ و روت پلانینگ نیز می گویند. این روش پلاک، جرم و تارتار ایجاد شده در زیر خط لثه برداشته و به لثه اجازه می دهد تا بهبود یابد. دندانپزشک شما همچنین ممکن است دستورالعمل هایی را در مورد شیوه های بهداشت دهان و دندان مناسب برای جلوگیری از پیشرفت بیشتر بیماری ارائه دهد.
آنتی بیوتیک ها درمانی
در برخی موارد، آنتی بیوتیک ها ممکن است برای مبارزه با عفونت باکتریایی و بهبود لثه تجویز شوند. این داروها را می توان به صورت موضعی یا خوراکی مصرف کرد. لازم به ذکر است که مصرف آنتی بیوتیک برای بیماری لثه باید حتما توسط دندانپزشک توصیه شده باشد.
انواع جراحی لثه
در مراحل پیشرفته بیماری لثه، جراحی لثه ممکن است برای برداشتن بافت عفونی، کاهش عمق پاکِت پریودنتال و بازسازی استخوان و بافت از دست رفته ضروری باشد. تکنیک های جراحی مختلفی مانند جراحی فلپ، پیوند استخوان فک و بازسازی بافت هدایت شده وجود دارد.
در واقع امروزه جراحی پریودنتال، انواع مختلفی از روشهای جراحی پیشرفته را در بر میگیرد. این روشها شامل تکنیکهایی برای ترمیم و بازسازی بافتهای نرم (لثه) و سخت (استخوان) و جایگزینی دندانهای از دست رفته با ایمپلنتهای دندانی هستند. این جراحی معمولا توسط یک پریودنتیست (متخصص جراحی لثه) که دوره پیشرفته جراحی لثه را گذرانده است، انجام میشود. بیشتر اعمال جراحی پریودنتال با بیحسی موضعی (بیحس کردن بافتهای پریودنتال و لثه) انجام میشود.
به طور کلی هدف از انجام جراحی، از بین بردن پاکت لثهای، بازسازی اتصالات لثه ای و برگرداندن فرم، عملکرد و زیبایی طبیعی لثه است. بدین ترتیب با انجام جراحی پریودنتال، بهداشت دهان و دندان بازگردانده شده و دندانها برای مدت طولانیتری سالم میمانند.
چرا تشخیص زود هنگام بیماری لثه مهم است؟
تشخیص زودهنگام بیماری های لثه و پریودنتال کلید درمان موفقیت آمیز و جلوگیری از آسیب بیشتر به بافت های داخل دهان است. معاینات منظم دندانپزشکی و رعایت بهداشت دهان و دندان در شناسایی و رسیدگی به بیماری لثه در مراحل اولیه آن حیاتی است. به یاد داشته باشید، همیشه پیشگیری بهتر از درمان است!
سوالات متداول درباره بیمارهای لثه و پریودنتال
بله، مشکلات لثه در مراحل اولیه خود (ژنژویت) با رعایت بهداشت دهان و دندان و مراقبت حرفه ای از دندان قابل بهبود است. پریودنتیت نیز در صورت درمان به موقع می تواند قابل برگشت باشد ولی در مراحل پیشرفته تر چالش های زیادی ایجاد می کند.
برای پیشگیری از انواع بیماری های پریودنتال و حفظ سلامت کلی دهان و دندان توصیه می شود هر شش ماه یک بار برای معاینات و جرمگیری دندان ها به دندانپزشک مراجعه کنید.
بله، تحقیقات نشان می دهد که بین انواع بیماری های پریودنتال و سایر بیماری ها مانند بیماری قلبی، دیابت و عفونت های تنفسی ارتباطی وجود دارد.
در حالی که بهداشت دهان و دندان مناسب و مداخلات حرفه ای دندانپزشمی درمان های اولیه بیماری پریودنتال و پریودنتال هستند، اما برخی از درمان های طبیعی مانند شستشوی دهان با آب نمک و استفاده از دهان شویه های گیاهی ممکن است یک روش طبیعی برای تسکین موقت علائم بیماری باشد. با این حال، آنها نباید جایگزین مراقبت های دندانپزشکی حرفه ای شوند.
بله، کودکان نیز ممکن است به بیماری های پریودنتال مبتلا شوند. از این رو ایجاد عادات بهداشت دهان و دندان و در نظر گرفتن برنامه ریزی منظم برای ویزیت های دندانپزشکی از سنین پایین جهت جلوگیری از بیماری پریودنتال و ارتقای سلامت دهان و دندان بسیار مهم است.
