آشنایی با پروسه جرم گیری دندان و پاسخ به سوالات پیرامون آن

درحالی که تمیز کردن دندان‌ یا (tooth cleaning) در حالت استاندارد تنها سطح دندان‌ها را تمیز می‌کند، جرم گیری دندان، عمیق‌تر و پروسه پیچیده‌تری در دندانپزشکی است. جرمگیری دندان یا دنتال اسکیلینگ (Dental scaling) معمولا برای مراجعانی انجام داده می‌شود که از بیماری لثه رنج برده و با تشکیل بیش از حد پلاک دندان مواجه هستند. اگر قصد انجام جرم گیری دندان دارید و یا دندانپزشک این پروسه را به شما پیشنهاد داده  است، با خواندن این نوشتار درباره روند و نحوه انجام این درمان اطلاعاتی به دست خواهید آورد.

جرم گیری دندان چیست؟

جرم‌ گیری دندان پروسه‌ای است که بطور روتین به منظور برداشتن جرم اطراف دندان ها و زیر لثه انجام می‌شود. پلاک میکروبی و جرم‌ دندان، عامل ایجادکننده بیماری‌های لثه هستند. به همین دلیل انجام مرتب جرمگیری دندان سبب پیشگیری و همچنین بهبود بیماری‌های لثه و پریودنتال خواهد شد.

در واقع بزرگترین هدف جرم‌ گیری دندان حذف پلاک دندانی است. پلاک دندانی یا پلاک باکتریایی دشمن شماره یک دندان‌های شما است و اگر به طور مرتب بهداشت دهان و دندان را رعایت نکنیم با شکل‌گیری پلاک و نهایتاً سخت شدن آن و تشکیل جرم، بیماری‌ها و مشکلات زیادی برای ما پیش خواهند آمد. هدف اصلی جرم گیری دندان نیز مبارزه با این پلاک‌ها و درمان مشکلات موجود و پیشگیری از عوارض آینده است.

مزایای جرمگیری دندان چیست؟

از بین بردن جرم‌های دندانی فواید بسیار زیادی دارد. برخی از مهم‌ترین فواید جرم گیری دندان عبارتند از:

• پیشگیری از پوسیدگی دندان و ایجاد حفره های دندانی
• پیشگیری از بیماری های لثه و پریودنتال
• از بین بردن برخی از لکه های دندانی
• کمک به رفع بوی بد دهان یا پیشگیری از آن
• صرفه‌جویی در هزینه های دندانپزشکی و کاهش نیاز به پروسه‌های زیبایی دندان (که بسیار هزینه بر هستند)
• زیباتر شدن طرح لبخند

جرم گیری چگونه انجام می‌شود؟

پروسه جرم گیری دندان شامل حذف پلاک دندانی به ویژه باکتری های بی‌هوازی و مخرب همراه با آن از سطح دندان و در زیر خط لثه است. این روش باید قبل از شروع عوارض و مشکلات ناشی از تشکیل و ماندگاری پلاک و بیماری‌های لثه (مانند از دست رفتن دندان و …) صورت بگیرد.

دندانپزشکان برای انجام این پروسه از دو روش رایج و مرسوم کمک می‌گیرند. هرچند که هر دو روش به منظور از بین بردن پلاک‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد اما نحوه انجام آن‌ها با هم تفاوت‌های اساسی دارد. انواع جرم گیری دندان عبارتند از:

جرم‌ گیری دندان با کمک ابزارهای دستی دندانپزشکی

در روش اول دندانپزشک با کمک ابزارهای فلزی مانند کورت (curette) یا اسکیلر (scaler) اقدام به برداشت جرم دندان از زیر لثه می‌کنند. به عبارتی برای دسترسی به فضای زیر خط لثه، دندانپزشکان از این ابزارها استفاده می‌کنند.

جرمگیری دندان با کمک ابزارهای اولتراسونیک

در روش دوم نیز دندانپزشک از ابزارهای اولتراسونیک جهت برداشت پلاک و جرم‌های تشکیل‌شده در خط لثه یا بالای آن کمک می‌گیرد. دستگاه‌های پیشرفته اولتراسونیک دارای یک نوک فلزی با خاصیت ایجاد ارتعاش هستند که در نقش ویبراتور عمل می‌کنند. همزمان با ایجاد ارتعاش آب سردی نیز از دستگاه خارج می‌شود که به بیرون راندن پلاک و جرم و ساختاری های آسیب‌دیده و بیمار زیر خط لثه نیز کمک می‌کند.

عوارض جرم گیری دندان چیست؟ آیا این درمان می تواند آسیب زا باشد؟

متاسفانه در خصوص جرم گیری دندان باورهای اشتباه زیادی وجود دارد که همین باورهای نادرست موجب بی اعتمادی افراد نسبت به این درمان شده است. حقیقت آن است که ما در واقع چیزی به اسم عوارض جرم گیری دندان نداریم و این درمان کاملاً ایمن و بی خطر است. در ادامه برای رفع ابهام در خصوص برخی از عوارضی که به درمان جرم گیری نسبت داده می شوند توضیحاتی ارائه شده است.

لق شدن دندان

یکی از رایج‌ترین باورهای اشتباه، ضعیف شدن یا لق شدن دندان‌ها و یا جابجایی و حرکت دندان است. این باور اشتباه از آنجا منشاء گرفته که زمانی که بیماری پیشرفته لثه وجود داشته باشد، دندان‌ها استخوان حمایت‌کننده خود را از دست می‌دهند و دچار لقی می‌شوند. این مسئله به دلیل عدم رعایت بهداشت دهان و وجود پلاک میکروبی و جرم‌ها بر روی دندان‌ها ایجاد می‌شود.

پس از جرم‌گیری، جرم‌هایی که ظاهرا باعث اتصال دندان‌ها به هم شده بودند، برداشته می‌شوند و لقی دندان‌ها بیشتر احساس می‌شود. شخص گمان می‌کند که جرمگیری باعث لقی و حرکت دندان‌هایش شده، درحالیکه علت این لقی وجود طولانی‌مدت جرم‌ها و پلاک میکروبی روی دندان‌ها بوده است و نه پروسه جرم‌گیری.

فاصله گرفتن دندان‌ها

در برخی موارد نیز ممکن است شخص تصور کند بین دندانهایش فاصله افتاده و فکر کند که این فاصله به خاطر انجام جرم گیری است. این فاصله به جهت برداشته شدن پلاک و جرم دندان است که برای مدت‌ها بین دندان‌ها شکل گرفته است. این فاصله همان فضایی است که متعلق به لثه بوده و باید توسط لثه پر می‌شده ولی جرم‌ها آن را اشغال کرده بودند. اکنون با حذف جرم‌های دندانی مجددا توسط لثه‌ی سالم پر خواهد شد.

اما در حالتی که به طور طبیعی در بین دندان ها فاصله وجود دارد، گاه فواصل بین دندان ها با جرم ها پر می شوند. در این حالت می توان بعد از برداشتن جرم ها جهت بستن فضای بین دندان ها اقدام نمود.

نوشته مرتبط: روش های بستن فاصله بین دندان ها در دندانپزشکی

از بین رفتن مینای دندان

یکی دیگر از باورهای اشتباه و متاسفانه بسیار رایج در مورد جرم‌گیری این است که جرم‌گیری باعث از بین رفتن یا تحلیل مینای دندان می‌شود. جرم گیری هیچ‌گونه آسیبی به مینای دندان ها نمی‌رساند. وسایلی که به کمک آن جرم‌گیری انجام می‌شود، چه قلم‌های دستی و چه دستگاه‌ اولتراسونیک به هیچ عنوان قادر نیستند حتی روی مینا خش ایجاد کنند. حساسیت قابل برگشت و زودگذری که ممکن است پس از جرم‌گیری ایجاد شود، به اشتباه به برداشته شدن مینای دندان نسبت داده می‌شود.

علت حساسیت دندان ها بعد از انجام جرمگیری چیست؟

ممکن است بپرسید که اگر جرمگیری آسیبی به مینا نمی زند پس دلیل حساسیت دندان ها پس از این درمان در برخی افراد چیست؟

در واقع در افرادی که به علت وجود پلاک میکروبی و جرم های دندانی مشکلات لثه ای دارند، پوشش روی ریشه دندان که سمان نامیده می شود بیمار می گردد. در جرمگیری این سمان بیمار برداشته شده و سطح عاج ریشه به محیط دهان باز می شود. به این دلیل که عاج عصب دارد، دندان ها به سرما و گرما حساس می شوند. اما سمان پوشاننده ریشه دندان بر عکس مینا که روی تاج دندان ها را می پوشاند قابلیت ترمیم و بازسازی دارد و پس از یک تا دو هفته سمان مجددا بازسازی شده و حساسیت به طور کامل از بین می رود.

البته بافت نرم، متورم و خونریزی دهنده لثه ها زمانی که مشکلات لثه ای وجود دارد می تواند یکی دیگر از علل درد و حساسیت پس از انجام جرمگیری عمیق باشد.

آیا جرم گیری دندان درد دارد؟

اگر لثه‌ها سالم باشند و یا ژنژیویت خفیفی داشته باشند، معمولا برداشتن جرم‌ها چه بوسیله‌ی وسایل دستی انجام شود و چه با دستگاه اولتراسونیک، ممکن است با درد بسیار مختصری همراه باشد.

اما اگر بیماری لثه وجود داشته باشد، معمولا جرمگیری با خونریزی لثه‌ها همراه است و تجربه کمی احساس ناخوشایند و ناراحتی طبیعی است. البته در اکثر مواقع این میزان قابل تحمل بوده و حتی نیاز به انجام بیحسی نیست.

آیا جرم‌گیری باعث سفید شدن دندان‌ها می‌شود؟

هرچند که این پروسه به خودی خود منجر به سفید شدن کامل دندان‌ها نمی‌شود اما انجام دادن  آن می‌تواند به سفید شدن دندان‌ها کمک کند. زیرا رنگدانه‌های خارجی روی سطح دندان‌ها که سبب بد رنگ شدن دندان‌ها می‌شود را از بین می‌برد. انجام یک پروسه بروساژ که شامل تمیز کردن حرفه‌ای سطوح دندان‌ها در کلینیک دندانپزشکی می‌باشد، می‌تواند مکمل جرمگیری باشد. باید دقت شود جرم‌گیری رنگ اصلی دندان را تغییر نمی‌دهد و برای روشن شدن رنگ دندان‌ها باید از درمان بلیچینگ استفاده کرد.

نوشته مرتبط: همه چیز درباره درمان بلیچینگ دندان

چطور خود را برای جرمگیری دندان آماده کنیم؟

قبل از انجام این پروسه باید حتما اطلاعات لازم را به دندانپزشکتان ارائه دهید. سوابق پزشکی و خانوداگی مخصوصا در زمینه دندانپزشکی به دندانپزشک در انجام هرگونه پروسه درمانی کمک می‌کند. از آنجایی که جرم گیری دندان می‌تواند باعث ورود عفونت و باکتری به داخل خون شود، لذا اگر مشکل خاصی مانند بیماری های قلبی، بیماری کبد، نقص سیستم ایمنی (ایدز) و … دارید بهتر است که پیش از هر اقدامی با دندانپزشکتان مشورت کنید.

اقدامات و مراقبت های بعد از جرم گیری دندان چیست؟

شرایط لثه‌ها و دندان‌ها پس از جرم‌گیری کاملا بستگی به میزان جرم‌ها، مدت زمانی که این جرم‌ها داخل دهان بوده است (چه مدت از آخرین باری که جرم‌گیری برایتان انجام شده، گذشته است)، بهداشت دهان شما و سلامتی لثه‌ها دارد.

اگر جرم کمی روی دندان‌ها وجود داشته باشد و لثه‌ها تقریبا سالم باشند، حساسیت لثه‌ای و دندانیِ بسیار کمی پس از جرم‌گیری وجود خواهد داشت و در مدت زمان کوتاهی برطرف خواهد شد. اما اگر لثه‌ها دچار بیماری باشند، بسته به شدت آن، درجات متفاوتی از حساسیت لثه‌ای و دندانی و همچنین خونریزی از لثه‌ها تجربه می‌شود.

دندانپزشک شما ممکن است یک خمیر دندان ضدحساسیت‌ را برای کمک به کاهش این ناراحتی‌ها پیشنهاد دهد. همچنین ممکن است بعد از انجام پروسه، از دهانشویه‌های تجویز شده استفاده کنید تا بتوانید به حفظ بهداشت لثه‌ها و تمیز شدن‌شان کمک کنید. اما اگر بعد از پروسه به روال عادی و منظم رعایت بهداشت دهان و دندان بازگردید لثه‌های شما به سرعت بهبود یافته و به رنگ و ظاهر طبیعی خودشان برمی‌گردند.

پاسخ به دیگر سوالات رایج درباره این درمان