یکی از پرکاربردترین تخصص‌های رشته دندانپزشکی که در عین پرتقاضا بودن چندان در میان مردم شناخته شده نیست و مردم اطلاعات درست و معتبری درباره آن ندارند، تخصص ترمیمی و زیبایی دندان است. احتمالا تاکنون بارها دیده‌اید یا شنیده‌اید که افراد برای اصطلاح طرح لبخند به دندانپزشکی مراجعه می‌کنند، اما نمی‌دانستید کسی که فرآیندهای مربوط به اصلاح طرح لبخند را انجام می‌دهد، در واقع یک دندانپزشک معمولی و عمومی نیست. بلکه پشت تمامی این فرآیندها دندانپزشکی متخصصی است که با گذراندن دوره تخصصی آکادمیک؛ سرانجام با نام متخصص ترمیمی و زیبایی دندان شناخته می‌شود. آنچه در این مقاله می‌خوانید در واقع گوشه‌ای از اقدماتی است که این متخصص برای مراجعانش انجام می‌دهد.

متخصص ترمیمی و زیبایی دندان کیست؟

قبل از اینکه بخواهیم وارد اصل موضوع شویم و خدمات مهمی که متخصص ترمیمی و زیبایی دندان به افراد ارائه می‌دهد را ذکر کنیم، اجازه دهید تا کمی با خود دندانپزشک متخصصی که کار ترمیم و زیبایی دندان انجام می‌دهد بیشتر آشنا شویم.

دندانپزشک متخصص ترمیمی و زیبایی دندان، یک دندانپزشک متخصص است که با گذراندن چند سال تحصیلی دیگر (شامل دوره های تئوری و رزیدنتی)، صلاحیت انجام اقدامات و پروسه‌های تخصصی جهت بهبود ظاهر دندان‌ها، همچنین ترمیم دندان و سایر بافت‌های داخل دهان را پیدا می‌کند.

آشنایی بیشتر با دو بخش اصلی تخصص ترمیمی و زیبایی دندان

“ترمیم دندان” و “زیبایی دندان” دو بخش اصلی این تخصص هستند که نه تنها از هم جدا نیستند بلکه گاها به یک اندازه مهم هستند. هرچند که عمده فرآیندهای انجام شده در این رشته تخصصی زیبایی دندان است، اما برخی اوقات، انجام این فرآیندها تنها جنبه زیبایی ندارد و باعث تقویت و افزایش سلامتی دندان می‌شود.

به عنوان مثال در خصوص پر کردن دندان ها، پرکردگی همرنگ دندان شاید از نظر زیبایی نسبت به پرکردگی‌های فلزی قابل توجه‌تر باشد و شکل دندان را زیباتر کند، اما به دلیل اینکه نیاز کمی به تراشیدن بافت دندان دارد، برای حفظ سلامتی دندان بسیار مفید است. دندانپزشکی زیبایی همچنین ممکن است شامل روش‌های درمانی باشد که سبب استحکام بیشتر دندان در برابر شکست می‌شوند.

متخصص ترمیمی و زیبایی دندان چه خدماتی به مراجعانش ارائه می‌دهد؟

متخصص ترمیمی و زیبایی دندان یک هنرمند است که علم و هنر را با هم ترکیب می‌کند. این دندانپزشک متخصص برای اینکه بتواند در روند حفظ کارایی، عملکرد و زیبایی دندان موفق باشد از ابزارها و روش های مختلفی استفاده می‌کند. در ادامه با مهم‌ترین کارهایی که این متخصص برای مراجعان انجام می‌دهد آشنا خواهید شد.

اینله و انله دندان (Inlay and Onlay)

اینله و انله دندان در اصطلاح تحت عنوان پرکردگی غیرمستقیم (indirect restoration) نیز شناخته می‌شوند، در لابراتوراهای دندانپزشکی ساخته می‌شوند. این دو مورد در اصل نوعی ترمیم دندان هستند که برای ترمیم پوسیدگی دندان بکار برده می‌شوند. پوسیدگی دندان خفیف تا متوسط و همچنین دندان‌هایی که ساختار کافی برای قرار دادن پرکردگی ندارند به راحتی با اینله و انله قابل ترمیم هستند.

اینله و انله دندان از مواد کامپوزیت رزینی و یا مواد سرامیکی ساخته می‌شوند و به کمک چسپ و سمنت خاصی به سطح دندان متصل می‌شود. این دو روش پرکردگی غیرمستقیم بدون اینکه به دندان آسیب برسانند باعث افزایش استحکام دندان‌ها و همچنین برگشت عملکرد و ظاهر طبیعی دندان می‌شوند.

بلیچینگ دندان (Tooth bleaching)

بلیچینگ دندان یا (tooth whitening) و یا (tooth bleaching) یک فرآیند شیمیایی رایج در تخصص دندانپزشکی ترمیمی و زیبایی دندان است که جهت سفید کردن دندان‌های افراد کاربرد دارد. بلیچینگ دندان می‌تواند یا در مطب دندانپزشک انجام داده شود که به آن آفیس یلیچینگ (In-Office Tooth Whitening) می‌گویند یا به صورت خانگی که به آن هوم بلیچینگ (Home Bleaching) گفته می‌شود.

زمانی که مینای دندان که یک بافت سفید و مستحکم است تحت تاثیر عوامل مختلفی مانند نوشیدن قهوه، چای، سیگار کشیدن، مصرف برخی داروها، مسائل ژنتیکی و … دچار تغییر رنگ می‌شود. ظاهر دندان‌ها با این تغییر رنگ جلوه بدی پیدا می‌کند. بلیچینگ دندان یک پروسه رایج و در دسترس برای سفید کردن دندان‌هایی است که دچار تغییر رنگ شده‌اند یا دارای لکه هستند. همچنین برخی از افراد که لکه دندانی ندارند و صرفا خواهان سفید شدن دندان هستند می‌توانند این روش را امتحان کنند.

ونیر دندان (Dental veneer)

ونیر دندان لایه‌های نازکی از مواد هستند که برای پنهان کردن مشکلات ظاهری دندان مانند ترک خوردگی، لپ پر شدگی، فاصله بین دندان‌ها، کوتاه بودن برخی دندان‌ها، تغییر رنگ و … توسط متخصص ترمیمی و زیبایی دندان بکار برده می‌شود.

ونیرها معمولا از جنس پرسلن  (Porcelain) هستند یا از جنس رزین کامپوزیت (Composite resin). به ونیرهای پرسلنی اصطلاحا لمینیت یا لمینت دندان (Dental laminate) گفته می‌شود و به ونیرهای کامپوزیتی ونیر کامپوزیت (Composite veneer) نیز گفته می‌شود.

روکش دندان (Crown)

روکش دندان نوعی درمان غیرمستقیم دندان است که همچون یک روکش به طور کامل روی یک دندان یا ایمپلنت دندان را می‌پوشاند. روکش دندان جهت ترمیم یک دندان که دارای یک حفره یا سوراخ یا پوسیدگی نسبتا بزرگ است روش بسیار مناسبی است.

یک روکش دندانی بطور معمول توسط سمان مخصوصی به دندان متصل می‌شود. روکش‌ها از مواد مختلفی ساخته می‌شوند و معمولا نوعی روش ترمیم غیر مستیم به شمار می‌روند. روکش‌ها برای بهبود استحکام یا ظاهر دندان‌ها و جلوگیری از شکسته شدن آن‌ها در اثر نیروهای جویدن استفاده می‌شوند. روکش تمام سرامیکی به عنوان روکشی که زیبایی و استحکام را همزمان ایجاد می‌کند، جایگاه ویژه‌ای در ترمیم دندان به شکل غیرمستقیم دارد.

بریج دندان (Dental Bridge)

بریج دندانی نوعی روش جایگزین دندان است که می‌تواند فاصله‌های قابل توجه بین دندانی را پر کند. زمانی که یک یا چند دندان مجاور از بین بروند یا به هر شکلی کشیده شوند، بریج دندان یکی از بهترین گزینه‌ها برای پر کردن جای خالی دندان‌ها است. بریج دندان نه تنها باعث بازگرداندن نیروی جویدن و حفظ عملکردهایی مانند ادای صحیح کلمات می‌شود، بلکه زیبایی را نیز به لبخند باز می‌گرداند. بریج دندان یک روش مقرون به صرفه و کم هزینه است که به نسبت سایر روش‌های جایگزین دندان مانند ایمپلنت هزینه کمتری دارد.

باندینگ دندان (Dental bonding)

باندینگ یک پروسه زیبایی دندان است که در آن یک متخصص ترمیمی و زیبایی دندان به منظور بهبود ظاهر دندان‌ها یا پنهان کردن عیوب ظاهری دندان، موادی همرنگ دندان را به سطح دندان متصل یا باند می‌کند.

دندان‌هایی که دچار تغییر رنگ شده‌اند، وجود فاصله بین دندان‌ ها، کج یا کوتاه بودن دندان، لب پر شدن، ترک یا شکستگی جزئی دندان‌ها و … مشکلات ظاهری دندانی هستند که با کمک باندینگ دندان برطرف می‌شوند. فرآیند باندینگ دندان تنها در یک یا دو جلسه انجام داده می‌شود و تا سالیان شکل ظاهری دندان را زیباتر می‌کند.

تراشیدن و شکل دادن مینای دندان (Enameloplasty)

این فرآیند با نام‌های (odontoplasty) و (teeth Shaving) و (enameloplasty) شناخته می‌شود. از این پروسه جهت کاهش اندازه یا تغییر شکل دندان استفاده می‌شود. گاهی اوقات لازم است تا بخشی از مینای دندان به جهت بهبود ظاهر و نمای دندان کمی تراشیده شود. متخصص ترمیمی و زیبایی دندان ممکن است که فرآیند تراشیدن مینای دندان را حین انجام پروسه‌هایی مانند باندینگ دندان یا نصب ونیر انجام دهند. از این فرآیند برای تغییر شکل، طول و گاها موقعیت دندان‌ها برای ترمیم مشکلات زیر کمک گرفته می‌شود:

• دندان‌های کج یا همپوشانی شده
• نامرتب بودن دندان‌ها
• مشکلات جزئی بایت

کاشت ایمپلنت دندان (Dental implant)

ایمپلنت دندان یکی از بهترین روش‌ها برای جایگزینی دندان از دست رفته است. زمانی که بخواهیم جای دندان را با کمک ایمپلنت پر کنیم نیاز به یک متخصص جراح لثه و یک متخصص زیبایی و ترمیمی دندان داریم. متخصص جراح لثه با عمل جراحی، ایمپلنت دندان را داخل استخوان فک قرار می‌دهد و متخصص ترمیمی و زیبایی پس از گذشت چند ماه پروتز ایمپلنت را انجام می‌دهد.

طی جراحی ایمپلنت دندان، یک پیچ کوچک (معمولا تیتانیومی) در محل استخوانِ فک دندان از دست رفته کاشته می‌شود و پس از آن، قطعات دیگری با نام های اباتممنت و روکش دندانی روی پیچ سوار می‌شود.

ایمپلنت دندان ظاهری بسیار طبیعی دارد و همان کارایی را دارد که دندان واقعی و طبیعی انسان دارند. با رعایت دستورالعمل‌های مراقبتی، بیمارانی که ایمپلنت می‌کارند می‌توانند تا آخر عمر از مزایای ایمپلنت‌ها استفاده کنند.

ترمیم و زیبایی دندان اغلب در کنار هم قرار می‌گیرند

همانطور که در ابتدای مقاله نیز گفته شد، دندانپزشکی زیبایی مجموعه‌ای از فرآیندها برای بازسازی لبخند با بهبود طرح لبخند است. اما این همه ماجرا نیست. گاهی اوقات بر حسب نیاز لازم است تا پیش از انجام هر فرآیند زیبایی روی دندان‌ها، برخی کارهای ترمیمی  هر چند کوچک روی دندان‌ انجام داده شود. این کار باعث می‌شود دندان با آمادگی، استحکام و شرایط بهتری تحت پروسه های زیبایی قرار بگیرد. و این یک نقطه تلاقی بزرگ مابین دندانپزشکی ترمیمی و دندانپزشکی زیبایی دندان است. بنابراین این دو مفهوم اصلا جدای از هم نیستند.

تفاوت دندانپزشکی ترمیمی با دندانپزشکی زیبایی چیست؟

دندانپزشکی ترمیمی دندان

ترمیم دندان شامل تمام پروسه‌هایی است که برای سالم نگاه داشتن دندان‌ها و جلوگیری از، از بین رفتن آن‌ها صورت می‌گیرد. در واقع یک متخصص ترمیمی و زیبایی قبل از اینکه دندان  با پوسیدگی و مشکلات مشابه دیگر از بین برود با ترمیم موثر و به موقع مانع از این فروپاشی می‌شود. یک دندانپزشک متخصص ترمیمی و زیبایی در خصوص ترمیم از روش‌هایی مانند پر کردگی دندان، بیلداپ دندان، اینله و انله و روکش کردن دندان استفاده می‌کند و هنچنین روش‌هایی مانند ایمپلنت یا بریج دندان را جهت جایگزین کردن دندان به کار می‌گیرد.

دندانپزشکی زیبایی دندان

بنابراین و در مجموع، اولویت اصلی دندانپزشکی ترمیمی و تاکید آن، بر بهبود سلامتی دندان و حفظ عملکرد آن‌ها است. اما از سوی دیگر دندانپزشکی زیبایی روی تمام جنبه‌های زیبایی دندان‌ها تمرکز دارد و هر کاری برای بهبود طرح لبخند و زیبایی آن انجام می‌دهد.