مردم اغلب، دندانپزشکان عمومی را می‌شناسند. بسیاری نیز با متخصصان دندانپزشکی مانند متخصص درمان ریشه، پریودنتیست‌ها، متخصصان دندانپزشکی کودکان، متخصصان پروتز، جراحان دهان و دندان نیز آشنا هستند، اما شناخت چندان زیادی از متخصص ترمیمی و زیبایی دندان ندارند. در این صفحه تلاش شده تا درباره این متخصص توضیحاتی ارائه شود و مراجعان را با خدماتی مانند اصلاح طرح لبخند که دندانپزشک متخصص ترمیمی و زیبایی انجام می‌دهد بیشتر آشنا کنیم.
متخصص ترمیمی و زیبایی دندان کیست؟
به طور معمول دندانپزشکان بعد از 6 تا 7 سال تحصیل، دوره عمومی دندانپزشکی را به اتمام می‌رسانند. آن‌ها بعد از اتمام این دوره و سپری کردن طرح دندانپزشکی، می‌توانند شمار زیادی از مسائل دهان و دندان را تشخیص داده و درمان کنند. آن‌ها همچنین بر روی پیشگیری مشکلات دهان و دندان متمرکز هستند.
در صورت تمایل، دندانپزشکان عمومی می‌توانند، پس از قبول شدن در آزمون دستیاری، وارد یکی از شاخه‌های دندانپزشکی شوند. آن‌ها پس از گذراندن ۳ تا ۴ سال آموزش تخصصی، به عنوان متخصص دندانپزشک شناخته شوند. متخصص ترمیمی و زیبایی نیز در واقع یک دندانپزشک عمومی است که به مدت ۳ سال مباحث تخصصی مربوط به ترمیم دندان را می‌آموزد. این دندانپزشک، همچنین می‌آموزد تا علاوه بر حفظ، بهبود و یا بازیابی عملکرد دندان‌ها، برای زیبایی آن‌ها اقدامات تخصصی لازم را انجام دهند.
یک دندانپزشک متخصص ترمیمی و زیبایی دندان دقیقا چه اهدافی را دنبال می کند؟
“ترمیم دندان” و “زیبایی دندان” دو بخش اصلی این تخصص هستند که نه تنها از هم جدا نیستند بلکه گاها به یک اندازه مهم بوده و با هم در آمیخته اند. دندانپزشک متخصص ترمیمی و زیبایی آموزش دیده تا انواع و اقسام آسیب های وارده به نسج دندان را برطرف یا ترمیم کند. این دندانپزشک می کوشد ترمیم دندان را به شکلی هنرمندانه و هماهنگ با سایر دندان ها به شکلی طبیعی انجام دهد.
این متخصصان در وهله اول می کوشند تا حافظ نسج باقی مانده دندان باشند. یعنی تا آنجا که ممکن باشد دندان واقعی را با تکنیک ها و متریال مناسب حفظ کنند و در نهایت آن را به شکلی بسیار طبیعی ترمیم کنند. این متخصصان به طور مشابه درمان های اصلاح طرح لبخند و هرچیزی که به زیبایی دندان ها مرتبط باشد را با رویکردی طبیعی و محافظه کارانه انجام می دهند.
چه چیزی باعث می شود تا متخصصان ترمیمی و زیبایی انتخاب مناسبی برای درمان های ترمیمی و زیبایی باشند؟
دندانپزشکان عمومی و سایر متخصصان دندانپزشکی معمولاً شمار زیادی از مراجعان و بیماران خود را برای درمان های تخصصی ترمیمی و یا حتی اصلاح طرح لبخند و زیباسازی دندان ها به متخصصان ترمیمی و زیبایی ارجاع می دهند. در واقع دلایلی وجود دارد که چرا این اتفاق می افتد:
1. مدت زمانی زیادی آموزش دریافت کرده اند
نباید از این نکته که این متخصصان ۳ سال به صورت تخصصی مسائل مرتبط با ترمیم و زیبایی دندان را سپری می کنند به سادگی عبور کرد. در طول این سال ها نه تنها از نظر تئوریک بلکه به صورت عملی و پراتیک، یک متخصص ترمیمی و زیبایی انواع و اقسام آموزش ها را دریافت می کنند. به عنوان مثال آن ها اصول زیبایی شناسی لبخند و چهره را فرا میگیرند و با تمام مشکلات مرتبط با نسج دندان (بخش های خارجی) + نحوه مدیریت مناسب هرکدام آشنا می شوند.
2. کیس های درمانی بسیاری را مدیریت کرده اند
متخصصانی که در فیلد مورد بحث ما مشغول فعالیت هستند به صورت روزانه مراجعان زیادی را ویزیت و درمان می کنند که همگی آن ها نیازهای ترمیمی و زیبایی دارند. تصور کنید بعد از یک مدت زمان طولانی، متخصص ترمیمی و زیبایی صرف صرف نظر از دانشی که دارد، از نظر تجربه و مهارت به چه جایگاهی می تواند برسد. متخصصانی که بیش از 10 سال سابقه فعالیت در این زمینه را دارند قطعا انواع و اقسام کیس ها را مدیریت کرده اند و درمان های قابل قبولی نیز ارائه می دهند.
3. مطالعات بیشتری در زمینه تخصصی خود دارند
متخصصان ترمیمی و زیبایی معمولا مقالات علمی زیادی را پیگیری می کنند و به طور پیوسته روش های نوین فیلد کاری خود را دنبال می کنند. آن ها همواره در سمینارها، دوره های آموزشی تکمیلی و موارد مشابه دیگر شرکت می کنند و همین باعث می شود که دانش زیادی در خصوص مسائل ترمیمی و زیبایی به اندوخته های خود اضافه کرده باشند. دانش بالا در کنار تجربه و مهارت می تواند تضمین کند که درمان های انجام شده باکیفیت خواهند بود.
4. مدت زمان و کیفیت درمان قابل قبولی دارند
مهم ترین چیزی که در خصوص این متخصصان قابل توجه است شاید بالا بودن کیفیت درمان های انجام شده توسط آن هاست. در واقع آن ها:
- تشخیص مناسبی می دهند
- درمان ها متناسب با شرایط مراجع و وضعیت دندان را ارائه می دهند
- مدت زمان کافی برای انجام درمان اختصاص می دهند
- متریال باکیفیت استفاده می کنند
- و در نتیجه کیفیت درمانی که انجام می دهند بالاست
تمام این اقدامات سبب می شود ماندگاری درمان های انجام شده توسط این دندانپزشکان قابل قبول و نسبتا بالا باشد. اگر افراد به دنبال کیفیت و ماندگاری بالای درمان ها هستند، می توانند با یک متخصص ترمیمی و زیبایی مشورت کنند
متخصص ترمیمی و زیبایی دندان چه خدماتی به مراجعانش ارائه می‌دهد؟
متخصص ترمیمی و زیبایی دندان یک هنرمند است که علم و هنر را با هم ترکیب می‌کند. این دندانپزشک متخصص برای اینکه بتواند در روند حفظ کارایی، عملکرد و زیبایی دندان موفق باشد از ابزارها و روش های مختلفی استفاده می‌کند. در ادامه با مهم‌ترین کارهایی که این متخصص برای مراجعان انجام می‌دهد آشنا خواهید شد.
بلیچینگ دندان (Tooth bleaching)
بلیچینگ دندان یا (tooth whitening) و یا (tooth bleaching) یک فرآیند شیمیایی رایج در تخصص دندانپزشکی ترمیمی و زیبایی دندان است که جهت سفید کردن دندان‌های افراد کاربرد دارد. بلیچینگ دندان می‌تواند یا در مطب دندانپزشک انجام داده شود که به آن آفیس یلیچینگ (In-Office Tooth Whitening) می‌گویند یا به صورت خانگی که به آن هوم بلیچینگ (Home Bleaching) گفته می‌شود.
زمانی که مینای دندان که یک بافت سفید و مستحکم است تحت تاثیر عوامل مختلفی مانند نوشیدن قهوه، چای، سیگار کشیدن، مصرف برخی داروها، مسائل ژنتیکی و … دچار تغییر رنگ می‌شود. ظاهر دندان‌ها با این تغییر رنگ جلوه بدی پیدا می‌کند. بلیچینگ دندان یک پروسه رایج و در دسترس برای سفید کردن دندان‌هایی است که دچار تغییر رنگ شده‌اند یا دارای لکه هستند. همچنین برخی از افراد که لکه دندانی ندارند و صرفا خواهان سفید شدن دندان هستند می‌توانند این روش را امتحان کنند.
ونیر دندان (Dental veneer)
ونیر دندان لایه‌های نازکی از مواد هستند که برای پنهان کردن مشکلات ظاهری دندان مانند ترک خوردگی، لپ پر شدگی، فاصله بین دندان‌ها، کوتاه بودن برخی دندان‌ها، تغییر رنگ و … توسط متخصص ترمیمی و زیبایی دندان بکار برده می‌شود.
ونیرها معمولا از جنس پرسلن (Porcelain) هستند یا از جنس رزین کامپوزیت (Composite resin). به ونیرهای پرسلنی اصطلاحا لمینیت یا لمینت دندان (Dental laminate) گفته می‌شود و به ونیرهای کامپوزیتی ونیر کامپوزیت دندان (Composite veneer) نیز گفته می‌شود.
اینله و انله دندان (Inlay and Onlay)
اینله و انله دندان در اصطلاح تحت عنوان پرکردگی غیرمستقیم (indirect restoration) نیز شناخته می‌شوند، در لابراتوراهای دندانپزشکی ساخته می‌شوند. این دو مورد در اصل نوعی ترمیم دندان هستند که برای ترمیم پوسیدگی دندان بکار برده می‌شوند. پوسیدگی دندان خفیف تا متوسط و همچنین دندان‌هایی که ساختار کافی برای قرار دادن پرکردگی ندارند به راحتی با اینله و انله قابل ترمیم هستند.
اینله و انله دندان از مواد کامپوزیت رزینی و یا مواد سرامیکی ساخته می‌شوند و به کمک چسپ و سمنت خاصی به سطح دندان متصل می‌شود. این دو روش پرکردگی غیرمستقیم بدون اینکه به دندان آسیب برسانند باعث افزایش استحکام دندان‌ها و همچنین برگشت عملکرد و ظاهر طبیعی دندان می‌شوند.
بلیداپ دندان
بیلیداپ دندان یکی از محافظه‌کارانه‌ترین درمان‌های دندانپزشکی ترمیمی و زیبایی است که به صورت اختصاصی و هنرمندانه توسط متخصصان این شاخه انجام می‌شود. زمانی که دندان به صورت گسترده دستخوش آسیب‌های دندانی مانند پوسیدگی شده باشد، قبل از نیاز به روکش شدن، می‌تواند بازسازی و بیلداپ شود در واقع بیلداپ بهترین درمان برای آسیب های گسترده دندانی است.
اینکار می‌تواند بافت دندانی باقی مانده را بدون نیاز به تراش دادن، حفظ کرده و شکل و عملکرد دندان را احیا کرد. متاسفانه اغلب مردم ترجیح می‌دهند به جای بازسازی دندان طبیعی خود، آن را با پروتزهایی مانند بریج یا روکش ترمیم کنند اما متخصصان ترمیمی و زیبایی دندان توصیه می‌کنند به جای استفاده از پروتز، تا آنجا که مقدور است دندان طبیعی را احیا کرده و نجات دهیم.
روکش دندان (Crown)
روکش دندان نوعی درمان غیرمستقیم دندان است که همچون یک روکش به طور کامل روی یک دندان یا ایمپلنت دندان را می‌پوشاند. روکش دندان جهت ترمیم یک دندان که دارای یک حفره یا سوراخ یا پوسیدگی نسبتا بزرگ است روش بسیار مناسبی است.
یک روکش دندانی بطور معمول توسط سمان مخصوصی به دندان متصل می‌شود. روکش‌ها از مواد مختلفی ساخته می‌شوند و معمولا نوعی روش ترمیم غیر مستیم به شمار می‌روند. روکش‌ها برای بهبود استحکام یا ظاهر دندان‌ها و جلوگیری از شکسته شدن آن‌ها در اثر نیروهای جویدن استفاده می‌شوند. روکش تمام سرامیکی به عنوان روکشی که زیبایی و استحکام را همزمان ایجاد می‌کند، جایگاه ویژه‌ای در ترمیم دندان به شکل غیرمستقیم دارد.
بریج دندان (Dental Bridge)
بریج دندانی نوعی روش جایگزین دندان است که می‌تواند فاصله‌های قابل توجه بین دندانی را پر کند. زمانی که یک یا چند دندان مجاور از بین بروند یا به هر شکلی کشیده شوند، بریج دندان یکی از بهترین گزینه‌ها برای پر کردن جای خالی دندان‌ها است. بریج دندان نه تنها باعث بازگرداندن نیروی جویدن و حفظ عملکردهایی مانند ادای صحیح کلمات می‌شود، بلکه زیبایی را نیز به لبخند باز می‌گرداند. بریج دندان یک روش مقرون به صرفه و کم هزینه است که به نسبت سایر روش‌های جایگزین دندان مانند ایمپلنت هزینه کمتری دارد.
باندینگ دندان (Dental bonding)
باندینگ یک پروسه زیبایی دندان است که در آن یک متخصص ترمیمی و زیبایی دندان به منظور بهبود ظاهر دندان‌ها یا پنهان کردن عیوب ظاهری دندان، موادی همرنگ دندان را به سطح دندان متصل یا باند می‌کند.
دندان‌هایی که دچار تغییر رنگ شده‌اند، وجود فاصله بین دندان ها، کج یا کوتاه بودن دندان، لب پر شدن، ترک یا شکستگی جزئی دندان‌ها و … مشکلات ظاهری دندانی هستند که با کمک باندینگ دندان برطرف می‌شوند. فرآیند باندینگ دندان تنها در یک یا دو جلسه انجام داده می‌شود و تا سالیان شکل ظاهری دندان را زیباتر می‌کند.
تراشیدن و شکل دادن مینای دندان (Enameloplasty)
این فرآیند با نام‌های (odontoplasty) و (teeth Shaving) و (enameloplasty) شناخته می‌شود. از این پروسه جهت کاهش اندازه یا تغییر شکل دندان استفاده می‌شود. گاهی اوقات لازم است تا بخشی از مینای دندان به جهت بهبود ظاهر و نمای دندان کمی تراشیده شود. متخصص ترمیمی و زیبایی دندان ممکن است که فرآیند تراشیدن مینای دندان را حین انجام پروسه‌هایی مانند باندینگ دندان یا نصب ونیر انجام دهند. از این فرآیند برای تغییر شکل، طول و گاها موقعیت دندان‌ها برای ترمیم مشکلات زیر کمک گرفته می‌شود:
- دندان‌های کج یا همپوشانی شده
- نامرتب بودن دندان‌ها
- مشکلات جزئی بایت
کاشت ایمپلنت دندان (Dental implant)
ایمپلنت دندان یکی از بهترین روش‌ها برای جایگزینی دندان از دست رفته است. زمانی که بخواهیم جای دندان را با کمک ایمپلنت پر کنیم نیاز به یک متخصص جراح لثه و یک متخصص زیبایی و ترمیمی دندان داریم. متخصص جراح لثه با عمل جراحی، ایمپلنت دندان را داخل استخوان فک قرار می‌دهد و متخصص ترمیمی و زیبایی پس از گذشت چند ماه پروتز ایمپلنت را انجام می‌دهد.
طی جراحی ایمپلنت دندان، یک پیچ کوچک (معمولا تیتانیومی) در محل استخوانِ فک دندان از دست رفته کاشته می‌شود و پس از آن، قطعات دیگری با نام های اباتممنت و روکش دندانی روی پیچ سوار می‌شود.
ایمپلنت دندان ظاهری بسیار طبیعی دارد و همان کارایی را دارد که دندان واقعی و طبیعی انسان دارند. با رعایت دستورالعمل‌های مراقبتی، بیمارانی که ایمپلنت می‌کارند می‌توانند تا آخر عمر از مزایای ایمپلنت‌ها استفاده کنند.
ترمیم و زیبایی دندان اغلب در کنار هم قرار میگیرند
همانطور که در ابتدای مقاله نیز گفته شد، دندانپزشکی زیبایی مجموعه‌ای از فرآیندها برای بازسازی لبخند با بهبود طرح لبخند است. اما این همه ماجرا نیست. گاهی اوقات بر حسب نیاز لازم است تا پیش از انجام هر فرآیند زیبایی روی دندان‌ها، برخی کارهای ترمیمی هر چند کوچک روی دندان انجام داده شود. این کار باعث می‌شود دندان با آمادگی، استحکام و شرایط بهتری تحت پروسه های زیبایی قرار بگیرد. و این یک نقطه تلاقی بزرگ مابین دندانپزشکی ترمیمی و دندانپزشکی زیبایی دندان است. بنابراین این دو مفهوم اصلا جدای از هم نیستند.
یک متخصص ترمیمی و زیبایی باید چه خصوصیاتی داشته باشد؟
تمام دندانپزشکانی که موفق به دریافت مدرک تخصصی ترمیمی و زیبایی شده‌اند صلاحیت انجام درمان‌های ترمیمی و زیبایی را دارند. اما چنانچه شخصی هستید که همواره معیارهای خاصی در انتخاب همه چیز دارید و به دنبال بهترین‌ها در هر زمینه هستید، ممکن است از خود بپرسید چطور می توانم بهترین متخصص دندانپزشکی ترمیمی و زیبایی را پیدا کنم که درمانم را به بهترین شکل ممکن انجام دهد.
اما ما ترجیح می‌دهیم به جای اینکه بگوییم چه کسی بهترین است و یا اینکه فلان خصوصیات نشان دهنده بهترین متخصصان است، تنها یک نکته ساده را توضیح دهیم. تمام دندانپزشکانی که موفق به دریافت مدرک تخصصی ترمیمی و زیبایی شده‌اند صلاحیت انجام درمان‌های ترمیمی و زیبایی را دارند. آن ها معمولا این ویژگی های را دارند:
- داشتن تجربه کافی
- به روز بودن (بسیار مهم است)
- اختصاص دادن زمان کافی برای انجام درمان
- استفاده از متریال و مواد مناسب
- ارائه اطلاعات و آموزش کافی به بیمار
پاسخ به سوالات رایج
همانطور که اشاره شد، دندانپزشکی شاخه های مختلفی دارد که هر کدام به صورت تخصصی درمان هایی را انجام می دهند. علاوه بر متخصصان ترمیمی و زیبایی دندان، درمان های زیبایی و ترمیمی را دندانپزشکان عمومی و متخصصان پروتزهای دندانی نیز انجام می دهند. این افراد در میان مردم به دندانپزشک زیبایی نیز شهرت دارند اما آن ها واقعا در این زمینه با وجود تجربه و مهارت مدرک آکادمیک ترمیمی و زیبایی ندارند.
تعداد کمی از مشکلات دندانپزشکی کودکان ممکن است توسط یک متخصص ترمیمی و زیبایی انجام شود با این حال در بیشتر موارد، مراجعین خردسال و کودکان برای انجام درمان های تخصصی حتما به یک متخصص دندانپزشکی اطفال و کودکان ارجاع داده می شوند زیرا این متخصصان آموزش دیده ایند که به صورت تخصصی و مهارت بالا درمان های مرتبط به مسائل دهان و دندان کودکان را انجام دهند.
