دندانپزشکان برای شناسایی انواع دندان‌ و موقعیت آن‌ها سیستم‌های نامگذاری یا شماره‌گذاری ایجاد کرده‌اند. با این سیستم‌ها خیلی زود و به جای اشاره کردن به دندانی که آسیب دیده یا نیاز است کاری روی آن صورت بگیرد، از شماره دندان ها استفاده می‌شود. نامگذاری یا شماره گذاری دندان ها اغلب بین دندانپزشکان و یا مابین دستیاران با دندانپزشکان کاربرد دارد. اما اگر مراجعان نیز بدانند هر دندان چه شماره‌ای دارد، بهتر می‌توانند به دندانِ مشکل‌دار خود، بدون ایما و اشاره آدرس دهند. آنچه در این مقاله می‌خوانید انواع روش‌های شماره گذاری دندان ها است که در سرتاسر جهان کاربرد دارند و می‌توانند به آدرس‌دهی درستِ دندانِ هدف منجر شوند.

علت شماره گذاری دندان‌ ها چیست؟

دلیل اصلی شماره گذاری دندان‌ها یا استفاده از سیستم شماره‌گذاری دندان، ارائه یک روش استاندارد است که به متخصصان دندانپزشکی  اجازه می‌دهد تا دندان‌های خاصی را به طور دقیق و سریع و آسان شناسایی کرده و به آنها مراجعه کنند. این سیستم برای ارتباط واضح بین دندانپزشکان، به ویژه هنگام بحث در مورد تشخیص، طرح‌های درمانی و روش‌های جراحی ضروری است. علاوه بر این، شماره گذاری دندان‌ها سوابق دندانی را ساده می‌کند و ردیابی سلامت، درمان‌ها و ناهنجاری‌های دندانی را در روش‌های مختلف و در طول زمان آسان‌تر می‌کند. همچنین به محیط‌های آموزشی کمک می‌کند و به دانشجویان دندانپزشکی کمک می‌کند تا در مورد آناتومی دندان و روش‌های درمانی به شیوه‌ای ساختاریافته بیاموزند.

آشنایی با انواع دندان‌ ها (اسم دندان ها)

دندان‌ های شیری: دندان‌های شیری اولین مجموعه دندان‌هایی هستند که در کودکان رشد می‌کنند. معمولاً 20 دندان شیری وجود دارد که در نهایت می‌ریزند تا جای دندان‌های دائمی باز شود.

دندان‌ های دائمی: دندان‌های دائمی جایگزین دندان‌های شیری می‌شوند و در نظر گرفته شده‌اند که تا آخر عمر باقی بمانند. بزرگسالان دارای 32 دندان دائمی از جمله دندان عقل هستند.

دندان ‌های ثنایا یا اینسایزور Incisor:

• عملکرد دندان ‌های ثنایا: دندان‌های ثنایا دندان‌های جلویی تیز (چهار تا در بالا و چهار تا پایین) هستند که برای برش غذا استفاده می‌شوند.
• مشخصات دندان ‌های ثنایا: دارای یک ریشه واحد و لبه نسبتاً صافی هستند که برای برش یا برش طراحی شده است.

دندان ‌های نیش  کانین Canine:

• عملکرد دندان ‌های نیش  کانین: دندان‌های نیش در کنار دندان‌های ثنایا قرار دارند و برای نگه داشتن و پاره کردن غذا استفاده می‌شوند.
• ویژگی‌های دندان ‌های نیش  کانین: دندان‌های نیش اغلب نوک تیز هستند و نسبت به دندان‌های ثنایا طولانی‌تر و محکم‌تر هستند، با یک ریشه بلندتر از دندان‌های دیگر که به گرفتن غذا کمک می‌کند.

دندان ‌های آسیای کوچک پرمولر Premolar:

• عملکرد دندان ‌های آسیای کوچک پرمولر : دندان‌های پرمولر که بعد از دندان نیش قرار دارند، برای خرد کردن و آسیاب کردن غذا به قطعات کوچک‌تر استفاده می‌شوند.
• ویژگی‌های دندان ‌های آسیای کوچک پرمولر : دندان‌های پرمولر دارای دو کاسپ نوک تیز در سطح گزنده و یک یا دو ریشه هستند که آنها را برای جویدن مؤثر می‌کند.

دندان ‌های آسیای بزرگ مولر Molar:

• عملکرد دندان ‌های آسیای بزرگ مولر: مولرها بزرگ‌ترین و قوی‌ترین دندان‌ها هستند که در پشت دهان قرار می‌گیرند. آنها عمدتاً برای خرد کردن غذا در هنگام جویدن استفاده می‌شوند.
• ویژگی‌های دندان ‌های آسیای بزرگ مولر: دندان‌های آسیاب به طور کلی دارای دو تا سه ریشه و یک سطح گاز گرفتن بزرگ و مسطح هستند که برای تجزیه غذا ایده آل است.

دندان عقل (مولر سوم):

• عملکرد دندان عقل: دندان‌های عقل آخرین دندان‌هایی هستند که معمولاً در سنین 17 تا 25 سالگی ظاهر می‌شوند. آنها در پشت دهان قرار دارند.
• ویژگی‌های دندان عقل: دندان عقل اغلب زمانی که فضای کافی برای بیرون آمدن مناسب نداشته باشد، مشکلاتی را ایجاد می‌کند که می‌تواند باعث درد، بی نظمی و سایر مشکلات دندانی شود.

درک نقش و عملکرد انواع مختلف دندان‌ها به حفظ سلامت دندان و رسیدگی مؤثر به مسائل دندانی در زمان بروز کمک می‌کند.

رایج ترین و ساده ترین روش شماره گذاری دندان ها (مخصوص مراجعان)

اگر مراجع هستید و می خواهید قبل از مراجعه به دندانپزشکی بدانید شماره دندان آسیب دیده شما چیست ویدئوهای زیر را مشاهده بفرمایید تا بتوانید به راحتی شماره دندان های خود را پیدا کنید. ما دو روش رایج برای شماره گذاری یا نامگذاری دندان ها داریم، اولی سیستم یونیورسال و دومی سیستم پالمر است. لطفا ویدئوی مربوط به هر دو را مشاهده بفرمایید. بعد از دیدن این ویدئوها یکبار برای همیشه متوجه خواهید شد که شماره هر دندان شما چیست. (توجه چنانچه از فیلتر شکن استفاده می کنید، برای مشاهده ویدئوها می بایست فیلترشکن خود را خاموش کنید.)

این عکس هر فک را به دو نیمه چپ و راست تقسیم کرده است. سپس شماره گذاری دندان ها برای هر نیم فک از دندان پیش یا ثنایای طرفی شروع می شود. از جلو تا آخرین دندان، به ترتیب شماره 1 تا 8 را به هر دندان می دهیم.

آنچه که برای شماره گذاری دندان ها نیاز داریم…

برای اینکه بتوانیم به خوبی شماره گذاری کنیم، لازم است که ابتدا درباره تقسیم‌بندی فک‌ها صحبت کنیم. ما دو فک بالا و پایین داریم. جهت نامگذاری دندان ها باید هر فک را از وسط به دو بخش تقسیم کنیم. برای مثال فک بالا را به (دو نیم‌فک) چپ و راست تقسیم می‌کنیم. فک پایین را به نیز به همین شکل تقسیم بندی کنید. به هر نیم فک یک کوادران (Quadrant) گفته می‌شود:

• به نیم‌فکِ چپ در فک بالا، کوادران 1
• نیم‌فکِ راست در فک بالا، کوادران 2
• نیم‌فکِ راست در فک پایین، کوادران 3
• نیم‌فک چپ در فک پایین، کوادران 4

لازم به ذکر است که حین تقسیم‌بندی فکین در بزرگسالان، از شماره‌های 1 تا 4 برای کوادران‌ها (یا نیم‌فک‌ها) استفاده می‌شود. و برای کودکان از شماره‌های 5 تا 8 استفاده می‌شود.

چند روش شماره گذاری دندان داریم؟

3 روش شناخته شده جهت نامگذاری دندان ها داریم که هر کدام در بخش‌هایی از جهان به رسمیت شناخته شده و ملاک شماره گذاری دندان ها در نظر گرفته می‌شود. این 3 روش در ادامه توضیح داده شده‌اند.

شماره گذاری دندان ها به روش یونیورسال یا ناسیونال

روش یونیورسال (Universal Numbering System) رایج‌ترین روش برای نامگذاری دندان ها در کشور آمریکا است. در این روش به دندان های دائمی عددی از 1 تا 32 و به دندان های شیری کودکان عددی از 1 تا 20 داده می‌شود. شماره گذاری نیز از کوادران 1 (از سمت راست فک بالا و از دندان عقل یا دندان آسیای سوم) آغاز می‌شود و آخرین دندانی که شماره 32 می‌گیرد، دندانِ عقلِ فکِ پایین در سمت راست است.

دندان های شیری با استفاده از اعداد 1 تا 20 به همان ترتیبی که برای دندان‌های دائمی ذکر شد نامگذاری می گردد. برای دندان‌های شیری از حروف الفبای انگلیسی نیز برای نامگذاری دندان ها استفاده می‌شود. به این شکل که برای دندان آسیای دوم در سمتِ راستِ فک بالا حرف A و به صورت ساعتگرد سایر حروف الفبای انگلیسی روی دندان‌ها گذاشته می‌شود.

نامگذاری دندان ها به روش پالمر (palmer)

در این روش به دندان‌های دائمی موجود در هر کوادران یا هر نیم فک اعداد 1 تا 8 تعلق می‌گیرد. اولین دندان پیش یا ثنایا در ابتدای هر کوادران شماره 1 می‌گیرد و دندان عقل (آسیاب سوم شماره 8). با این سیستم در دهان 4 دندان هم شماره وجود دارند. بنابراین برای اینکه دندان ها با هم اشتباه گرفته نشوند و سریعتر شناسایی شوند، از کارکترهای (└┘ ┌┐) استفاده می‌شود.

• کوادران 1 با کاراکتر ┘ مشخص می‌شود و برای مثال دندان عقل کوادران 1 به صورت ┘8 مشخص می‌شود.
• کوادران 2 با └
• کوادران 3 با ┌
• کوادران 4 با ┐

در سیستم نامگذاری پالمر، دندان‌های شیری با حروف A تا E برای هر کوادران استفاده می‌شوند. به این ترتیب که اولین دندان پیش یا ثنایا در هر کوادران A است و آخرین دندان نیز E است.

شماره گذاری دندان ها به روش اف دی آی (FDI)

از این روش شماره گذاری معمولا در کشورهای اروپایی و کانادا استفاده می‌شود. به صورتی کاملا متفاوت، در این روش از 2 عدد برای نامگذاری دندان ها استفاده می‌شود. عدد اول برای مشخص کردن نیم فک و عدد دوم مشابه سیستم پالمر از اعداد 1 تا 8 استفاده می‌شود.

عدد هر کوادران برای دندان‌های دائمی بین 1 تا 4 است و برای دندان‌های شیری 5 تا 8 است. شماره گذاری به روش پالمر از اولین دندان پیش هر نیم فک (دندان سانترال) شروع شده و به آخرین دندان ختم می‌شود. برای مثال اولین دندان نیم فک بالا در سمت راست 18 است. و آخرین دندان در نیم فک پایین سمت راست 48 است.

نکته: در این سیستم شماره گذاری دندان ها:

• عبارت 00s برای مشخص شدن کل دهان
• عدد 01 برای کل فک بالا
• عدد  02 برای کل فک پایین

به عنوان مثال اگر بخواهیم برای دست دندان کامل برای قوس فکی بالا بگیریم آن را به صوررت denture 01 نشان خواهیم داد. و اگر به جای 01 عبارت 00s قرار بگیرد منظورمان پروتز کامل برای هر دو فک است.

عواملی که باعث تأخیر در رویش دندان‌ ها می ‌شوند:

عوامل مختلفی می‌توانند باعث تأخیر در رویش دندان شوند و بر روی دندان‌های شیری و دائمی تأثیر بگذارند. در اینجا برخی از رایج‌ترین دلایل تأخیر در رویش دندان‌ها وجود دارد:

• عوامل ژنتیکی: ژنتیک نقش مهمی در زمان رویش دندان دارد. اگر تأخیر رویش دندان در یک خانواده رایج باشد، احتمالاً نسل‌ها منتقل می‌شود.
• کمبودهای تغذیه‌ای: تغذیه کافی، به ویژه دریافت کافی کلسیم و ویتامین‌های D و A، برای رشد مناسب دندان ضروری است. کمبود این مواد مغذی می‌تواند رشد دندان را به تأخیر بیندازد.
• عدم تعادل هورمونی: هورمون‌ها رشد و رویش دندان‌ها را تنظیم می‌کنند. عدم تعادل، به ویژه در هورمون‌های تیروئید، می‌تواند منجر به تأخیر در رویش دندان شود.
• نارس بودن: نوزادانی که نارس به دنیا می‌آیند ممکن است به دلیل عدم رشد سیستم‌های بدنشان تأخیر در رویش دندان‌های شیری و دائمی داشته باشند.
• وزن کم هنگام تولد: مشابه نوزادان نارس، نوزادان با وزن کم هنگام تولد اغلب با تأخیرهای رشدی از جمله تأخیر در رویش دندان مواجه می‌شوند.
• عفونت و بیماری: برخی عفونت‌ها و بیماری‌های مزمن در دوران نوزادی یا کودکی می‌توانند بر رشد کلی بدن تأثیر بگذارند و منجر به تأخیر در رویش دندان شوند.
• انسداد فیزیکی: ناهنجاری‌های ساختار دندانی یا استخوانی، مانند دندان‌های اضافی یا کیست‌های لثه، می‌توانند از نظر فیزیکی مسیر رشد دندان‌ها را مسدود کنند.
• اختلالات غدد درون ریز: شرایطی مانند کم کاری هیپوفیز یا کم کاری تیروئید می‌تواند رویش دندان را به تأخیر بیندازد زیرا این غدد بر رشد و تکامل تأثیر می‌گذارند.
• عوامل محیطی: قرار گرفتن در معرض برخی سموم و مواد شیمیایی محیطی می‌تواند بر رشد و زمان رویش دندان تأثیر بگذارد.
• مصرف دارو: برخی از داروها، به ویژه آنهایی که بر متابولیسم کلسیم و استخوان بدن تأثیر می‌گذارند، می‌توانند رشد دندان را به تأخیر بیندازند.

پرداختن به این عوامل از طریق مداخلات پزشکی و دندانپزشکی می‌تواند به مدیریت یا کاهش تأخیر در رویش دندان کمک کند.

پاسخ به سوالات رایج شماره گذاری دندان ها

رایج ترین روش نامگذاری دندان ها در ایران چیست؟

همانطور که در این مقاله اشاره شد و فیلم مربوط به آن نیز درج شده، در ایران روش پالمر رایج است. در این روش هر فک به دو بخش تقسیم شده و شماره گذاری در هر نیم فک از دندان ثنایا با شماره یک شروع شده و تا آخرین دندان (عقل که شماره 8) دارد ادامه میابد.

آیا حتما باید در حین مراجعه به دندانپزشکی با سیستم شماره دندان ها آشنا باشیم؟

خیر این روش شماره گذاری بیشتر بین دندانپزشکان و دستیاران آن ها استفاده می شود و لزومی ندارد مراجعان با روش های نامگذاری دندان ها آشنا باشند. ولی اطلاع از این موضوع بهتر است.

بهترین سن برای کشیدن دندان عقل چه سنی است؟

بهترین زمان برای کشیدن دندان عقل معمولاً در اواخر نوجوانی یا اوایل بزرگسالی است، معمولاً بین 17 تا 25 سالگی. این زمانی است که دندان عقل بیشتر احتمال دارد مشکل ایجاد کند و قبل از اینکه کاملاً ریشه دار شود، کشیدن دندان عقل را آسان‌تر می‌کند.

اصلی ‌ترین سیستم شماره گذاری دندان کدام است؟

رایج‌ترین سیستم شماره گذاری دندان سیستم شماره گذاری جهانی است. در سطح بین‌المللی، سیستم ISO، همچنین به عنوان نماد فدراسیون جهانی دندانپزشکی FDI شناخته می‌شود، به طور گسترده‌ای پذیرفته شده است.

ربع دندان چیست؟

ربع دندانی به یکی از چهار بخش دهان اشاره دارد. هر ربع دارای تعداد مشخصی دندان است: سمت راست بالا، سمت چپ بالا، پایین سمت راست و پایین سمت چپ.

شماره گذاری دندان‌ ها در کودکان و بزرگسالان چه تفاوتی دارد؟

در کودکان دندان‌های شیری به طور معمول از A تا T شماره گذاری می‌شوند، در حالی که در بزرگسالان، دندان‌ها از 1 تا 32 در سیستم جهانی شماره گذاری می‌شوند. این نشان دهنده تعداد متفاوت دندان‌ها (20 دندان اصلی در مقابل 32 دندان دائمی) و طرحی است که با رشد کودک تغییر می‌کند.

شماره گذاری دندان عقل چیست و چگونه تعیین می ‌شود؟

در سیستم شماره گذاری جهانی، دندان‌های عقل با شماره‌های 1، 16، 17 و 32 شماره گذاری می‌شوند. آنها آخرین دندان‌ها در هر ربع هستند که به عنوان دندان آسیاب سوم تعیین می‌شوند.

دندان ‌های جلویی و عقبی چه شماره ‌هایی دارند؟

دندان‌های جلو یا دندان‌های ثنایا و نیش در بزرگسالان 6-11 (جلو بالا) و 22-27 (جلو پایین) شماره گذاری می‌شوند. دندان‌های آسیاب یا دندان‌های عقب معمولاً شامل اعداد 1-3، 14-16، 17-19 و 30-32 می‌شوند.

شماره گذاری دندان ‌ها در فک بالا و فک پایین چگونه است؟

در فک بالا، دندان‌ها از دندان مولر راست (دندان شماره 1) تا دندان آسیاب چپ (دندان شماره 16) شماره گذاری می‌شوند. در شماره دندان ها فک پایین، شماره گذاری از مولر چپ (دندان شماره 17) شروع می‌شود و به سمت آسیاب راست (دندان شماره 32) می‌رود.

چگونه می ‌توان شماره دندان‌ ها را تشخیص داد؟

شماره دندان‌ها را می‌توان با درک سیستم شماره گذاری مورد استفاده (یونیورسال یا ISO) و با توجه به موقعیت دندان که از نقطه مرکزی هر قوس به سمت بیرون شروع می‌شود، شناسایی کرد.

شماره دندان‌ های شیری چگونه است و تا چه سنی باقی می ‌مانند؟

دندان‌های شیری از A تا T شماره گذاری می‌شوند و از دندان آسیاب دوم سمت راست بالا (دندان A) شروع می‌شود تا دندان آسیاب دوم سمت چپ بالا (دندان J) و سپس از دندان آسیاب دوم سمت چپ پایین (دندان K) تا مولر دوم سمت راست پایین. (دندان T). آنها معمولاً تا سن 6 تا 12 سالگی کودک باقی می‌مانند.

در هنگام مراجعه به دندانپزشک چگونه از شماره دندان‌ ها برای تشخیص و درمان استفاده می ‌شود؟

شماره دندان توسط دندانپزشکان برای شناسایی سریع و برقراری ارتباط دندان‌های خاص هنگام بحث در مورد تشخیص‌ها، برنامه‌های درمانی و روش‌ها استفاده می‌شود. این سیستم سازی به حفظ سوابق دندانی دقیق و تسهیل درمان‌های مؤثر کمک می‌کند.

نحوه نوشتن شماره دندان در نسخه چگونه است؟

نحوه نوشتن شماره دندان در نسخه بر اساس سیستم شماره گذاری دندان مورد استفاده توسط دندانپزشک است. به عنوان مثال، با استفاده از سیستم شماره گذاری جهانی، دندان ها از 1 تا 32 در بزرگسالان و از A تا T در کودکان شماره گذاری می‌شوند. دندانپزشکان برای تعیین محل درمان این اعداد را در نسخه ها یادداشت می‌کنند.

تعداد دندان های انسان چند عدد است؟

بزرگسالان معمولاً 32 دندان دائمی دارند که شامل دندان عقل نیز می شود. کودکان 20 دندان شیری (شیری) دارند.

دندان شماره ۷ کدام است؟

در سیستم شماره گذاری جهانی، دندان شماره 7 دندان ثنایای جانبی بالا سمت راست در بزرگسالان است.

دندان های شیری کدامند؟

دندان های شیری شامل دندان های ثنایای مرکزی، ثنایای جانبی، دندان نیش، مولر اول و مولر دوم در هر ربع است. آنها موقتی هستند و در نهایت با دندان های دائمی جایگزین می شوند.

کوادرانت دندان چیست؟

کوادرانت دندان به یکی از چهار بخش دهان گفته می شود. هر کوادرانت شامل مجموعه‌ای از دندان‌ها است: سمت راست بالا، سمت چپ بالا، پایین سمت راست و پایین چپ که هر کوادرانت معمولاً شامل هشت دندان بزرگسال یا پنج دندان شیری است.

شمارش دندان ها چگونه است؟

شمارش دندان معمولاً با استفاده از نمودار شماره دندان ها و با یک سیستم شماره گذاری جهانی و استاندارد انجام می‌شود. در سیستم جهانی، دندان ها از 1 تا 32 شماره گذاری می شوند که از دندان آسیاب سوم بالا سمت راست شروع می شود، به سمت چپ به سمت مولر سوم بالا سمت چپ حرکت می کند، سپس به سمت آسیاب سوم پایین سمت چپ حرکت می‌کند و به مولر سوم سمت راست پایین ختم می شوند.

چند دندان داریم؟

اگر هر چهار دندان عقل رویش داشته باشد، افراد بزرگسال معمولاً 32 دندان دارند. در حالی که کودکان 20 دندان شیری دارند.

دندان ۶ و ۷ کدام است؟

در سیستم شماره گذاری جهانی، دندان ۶ و ۷ دندان نیش بالا سمت راست (دندان ۶) و دندان ثنایای جانبی بالا سمت راست (دندان ۷) هستند. این سیستم به شناسایی دقیق هر دندان برای اهداف تشخیصی و درمانی کمک می کند.

درک این جنبه‌ها می‌تواند به بیماران کمک کند تا ارتباط مؤثرتری با متخصصان دندانپزشکی داشته باشند و دامنه درمان‌های دندانپزشکی را درک کنند.