ترمیم دندان شکسته: چگونه دندان شکسته شده را ترمیم کنیم؟

شکستگی دندان یک مشکل نه چندان رایج است که می‌تواند برای هر کسی در هر سنی اتفاق بیفتد. آنچه در این مقاله می‌خوانید توضیحاتی درباره علل، علائم و نحوه ترمیم یک دندان شکسته است. تاکید ما بیشتر بر روی روش‌های ترمیم شکستگی دندان است. چنانچه در خصوص ترمیم دندان شکسته نیاز به اطلاعات بیشتر دارید، خواندن این محتوا به شما توصیه می‌شود.

چرا دندان می شکند؟ (با علل شکستن دندان بیشتر آشنا شوید)

در صورت بروز، شکستگی دندان عمدتاً به 2 دلیل اتفاق می‌افتد. پوسیدگی دندان اولین و مهمترین علت آسیب‌های دندانی است. و بعد از آن، عواملی خارجی (به جز پوسیدگی) مانند وارد شدن ضربه، ساییدگی دندان‌ها و … می‌تواند مستقیماً از دلایل شکستن دندان و یا لب پر شدن دندان‌ها باشد.

توضیح عامل اول: پوسیدگی دندان

زمانی که بافت مینای دندان به دلیل حمله اسید و فعالیت باکتری‌ها یکپارچگی خود را از دست داده و تحلیل می‌رود، استحکام دندان کاهش یافته و حفراتی در آن ایجاد می‌شود. همینطور که دندان پوسیده‌تر می‌شود، ممکن است با هر بار جویدن، مستعد شکستگی بیشتر باشد. گاهاً به دلیل شدت پوسیدگی، تکه‌ای بزرگ از نسج دندان به دلیل عدم استحکام دچار افتادگی و شکستگی می‌شود.

توضیح عامل دوم: علل خارجی شکستن دندان

منظور از عوامل خارجی این است که دندان به واسطه نیروهای خارجی تحت تاثیر و فشار قرار می‌گیرد. زمانی که پای عامل و مقصر خارجی در میان باشد، معمولاً لبه‌های دندانی دچار شکستگی و آسیب می‌شوند. به عنوان مثال موارد زیر همگی می توانند به نوعی موجب لب پر شدن دندان شده و ما را جهت ترمیم دندان شکسته به نزد دندانپزشک روانه کند:

• شکستن تخمه و سایر خوراکی‌های مشابه
• جویدن جسم سفت و سخت مانند یخ، ناخن، خودکار و مداد و ….
• دندان قروچه (ناشی از استرس و فشار روانی به صورت خودآگاه یا در طول خواب)
• وارد شدن ضربه به دهان و دندان (مثلا برخورد مشت، توپ، سنگ یا هر شی دیگر به دهان)

درمان دندان شکسته در دندانپزشکی چیست؟

بسته به اینکه شکستگی چطور اتفاق افتاده و شدت آن چقدر است، روش های درمانی مختلفی در دندانپزشکی وجود دارد.

ترمیم دندان شکسته ناشی از پوسیدگی چگونه است؟

اگر فرض کنیم ضربه شدیدی به صورت و دندان برخورد نکرده باشد، در بیشتر موارد علت شکستگی دندان، پوسیدگی است. در واقع پوسیدگی به قدری زیاد می شود که شخص بعد از جویدن غذا ممکن است متوجه شود بخشی از دندانش شکسته و ریخته است.

در چنین وضعیتی بهتر است از یک دندانپزشک عمومی و یا یک متخصص ترمیمی و زیبایی دندان کمک بگیرید. بسته به میزان شکستگی ناشی از پوسیدگی، ممکن است ترمیم های معمولی دندان، بیلداپ با کامپوزیت، اینله و انله و ترمیم هایی از این دست انجام شود. در این موارد معمولا آسیبی به پالپ دندان (عروق خونی و اعصاب) وارد نمی شود و نیازی به درمان ریشه (که در اصطلاح عامه به اشتباه عصب کشی شناخته می شود) نخواهد بود.

ترمیم دندان شکسته ناشی از عوامل خارجی چگونه است؟

اگر یک عامل خارجی باعث شکستگی دندان شده باشد دو حالت پیش خواهد آمد. حالت اول زمانی است که به پالپ دندان آسیبی وارد نشده باشد. ترمیم دندان شکسته در حالی که عروق خونی و اعصاب کاملا دست نخورده و سالم هستند و تنها لایه های پوششی آسیب دیده عبارتند از:

 اسپلینت دندان (Tooth Splint)

برای دندانی که فقط ترک خورده اما لب پر نشده باشد، اسپلینت دندان ممکن است راهکار مناسبی باشد. دندان آسیب دیده در این شرایط می‌تواند به یک دندان سالم (در مجاورت دندان ترک خورده) باند یا متصل شود تا به استخوان‌ها و لثه‌های اطراف دندان آسیب دیده اجازه بهبودی داده شود. این روش مخصوصا برای دندان‌هایی که شل یا به اصلاح لق شده‌اند می‌تواند مفید باشد.

تغییر شکل دندان (Reshaping)

اگر دندان به صورت جزئی لب پر شده باشد، می‌توان با تراش بسیار مختصر و پالیش آن، آن مشکل را برطرف کرد. این کار نیز یک روش ساده و کم هزینه برای ترمیم یک دندان شکسته یا لب پر شده است که نتایج نسبتا خوبی به دنبال دارد.

اتصال مجدد دندان به هم (Reattachment)

در بسیاری از موارد ترمیم دندان شکسته، امکان اتصال قطعات جدا شده با یک لایه نازک کامپوزیت فلو (flow) وجود دارد. برای اینکار ابتدا دندان تمیز و پاکسازی می‌شود سپس اچ و باند و لایه کامپوزیت فلو اعمال می‌شود تا در نهایت قطعه جدا شده روی کامپوزیت قرار داده شود. در واقع کامپوزیت فلو به عنوان چسب بین قطعه جداشده و دندان عمل می‌کند. در نهایت اگر لازم باشد محل شکستگی با کامپوزیت‌های معمولی تقویت خواهد شد.

پر کردن دندان (Filling)

اگر دندان را نتوان با روش اتصال مجدد و یا تغییر شکل دادن ترمیم کرد و آسیب وارده کمی بیشتر از حد انتظار باشد، اولین گزینه ترمیم، پر کردن دندان است. به راحتی می‌توان یک حفره یا شکستگی را با این روش ترمیم کرد. پر کردن دندان یک روش بدون درد است و بسته به نوع مواد پر کننده هزینه آن نیز متغیر است.

بازسازی با کامپوزیت

برای ترمیم دندان شکسته جلو با کامپوزیت (یا هر کدام از دندان های آسیب دیده دیگر)، از دندان موکاپ و قالب گرفته می‌شود تا دندانپزشک بتواند برای انجام ترمیم، اصولی‌تر و بهتر عمل کند. ابتدا یک لایه یا پوسته زیرین از کامپوزیت در عمق محل شکستگی قرار داده می‌شود.

سپس لایه لایه کامپوزیت کار می‌شود تا دندان به طور کامل ترمیم شود. برای ترمیم ابتدا لایه‌های عاجی و سپس لایه‌های مینایی ولایه‌های شفاف لبه‌ای کار می‌شود تا در نهایت بعد از ترمیم، دندان به طبیعی‌ترین شکل ممکن بازسازی شود.

انواع ونیر دندان (Veneers)

ونیر دندان یک روش عالی دیگر برای پنهان کردن دندان‌های لب پر شده و ترک خورده است. ونیرها پوسته‌ها یا لایه‌های بسیار نازکی هستند که بیشتر به جهت زیبایی به سطح جلویی دندان‌ها متصل می‌شوند. لمینت دندان و ونیر کامپوزیت دو نوع ونیر مشهور هستند که نه تنها برای اصلاح طرح لبخند که برای ترمیم دندان شکسته نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.

انله دندان (Onlay)

اگر یکی از دندان‌های مولر یا پره‌مولر دچار آسیب جدی شده باشد طوری که علاوه بر لبه‌های دندانی، بخش میانی سطوح جونده آن‌ها نیز دچار آسیب شده باشد، می‌توان با انله دندان، شکستگی را ترمیم کرد.

روکش دندان (Crown) 

 در برخی موارد که شکستگی بسیار وسیع است ممکن است دندانپزشک تصمیم بگیرد برای ترمیم از روکش استفاده کند با این حال در بسیاری از اوقات، دندان‌هایی که به هر دلیلی دچار شکستگی شده‌اند نیازی به روکش دندان ندارند و می توان با کامپوزیت، ترمیم محافظه کارانه‌تر و بهتری انجام داد.

ترمیم دندان شکسته در حالت دوم

در تعدادی از شکستگی ها نیز ممکن است به پالپ دندان (اعصاب و عروق) آسیب وارد شده باشد که در این وضعیت ممکن است نیاز به مراجعه به اندودنتیست و انجام درمان ریشه وجود داشته باشد. در نهایت پس از 7 تا 10 روز بعد از درمان ریشه، دندان شکسته با یکی از روش هایی که پیشتر اشاره شد ترمیم می شود.

همچنین برخی از متخصصصان اندو اگر وضعیت اورژانسی بوده (مثلاً زمانی که بیمار مسافر است) و نیاز به درمان ریشه وجود دارد، می‌توان در همان جلسه درمان ریشه و ترمیم کامپوزیت دندان شکسته جلو را انجام داد. ولی نباید فراموش کرد که این مساله می‌تواند فشار زیادی به دندان وارد کند و احتمال شدت گرفتن دردهای بعد از درمان ریشه بیشتر می‌شود.

آخرین راه حل درمان دندان شکسته چیست؟

اگر دندان شما پس از ترک برداشتن یا شکسته شدن با هیچ روشی قابل ترمیم نباشد، احتمالا در نهایت مجبور خواهید شد آن را بکشید و از دهان خارج کنید. پس از کشیدن دندان، روش‌های زیادی برای پر کردن جای خالی آن وجود دارد. برای مثال ایمپلنت دندان، پل یا بریج دندان گزینه‌های جایگزین دندان از دست رفته هستند.

چند نکته که تا زمان مراجعه به دندانپزشک باید در نظر گفت

همانطور که گفته شد، ترمیم دندان شکسته حتماً باید توسط دندانپزشک صورت بگیرد، بنابراین باید به یک دندانپزشک (ترجیحاً متخصص ترمیمی و زیبایی) مراجعه شود. اما همیشه امکان مراجعه فوری وجود ندارد. به عنوان مثال، ممکن است شخص در نیمه‌های شب با شکستگی دندان روبرو شده باشد و یا در نزدیکی محل زندگی‌اش کلینیک دندانپزشکی وجود ندارد.

در چنین شرایطی لازم است تا مراجعه به دندانپزشک و ترمیم دندان شکسته، اقداماتی در خانه انجام شود. افراد می‌توانند اقدامات زیر را در پیش بگیرند:

قطعات جدا شده دندان را پیدا کنید

معمولا بعد از شکستن دندان، قطعه یا قطعاتی از آن جدا می‌شوند. این قطعات بهتر است در داخل شیر (در وهله اول) و یا آب قرار داده شوند و زیر 48 ساعت برای ترمیم به متخصص ترمیمی و زیبایی مراجعه شود. قرار دادن قطعات شکسته از این جهت انجام می‌شود که آن‌ها آب خود را از دست ندهند و یا خشک نشوند.

اگر قطعات شکسته در دسترس نباشند تا زمان مراجعه به متخصص چگونه از دندان محافظت کنیم؟

معمولاً با شکستن دندان، مقدار زیادی از عاج دندان در معرض دید قرار خواهد گرفت. این یعنی توبول‌های عاجی زیادی به محیط دهان باز می‌شوند. توبول‌ها لوله‌های نازک و میکروسکوپی در لایه عاج هستند که نسبت به سردی، گرمی، تغییرات ph و موارد دیگر حساس می‌باشند. زمانی که توبول‌ها به محیط دهان باز هستند، دندان بسیار حساس می‌شود و بیمار ممکن است درد و حساسیت زیادی تجربه کند.

بیمار برای محافظت از دندان تا زمان شروع درمان و ترمیم دندان شکسته بهتر است از مصرف خوراکی‌ها و مخصوصاً نوشیدنی‌های سرد و گرم اجتناب کند. با سمتی از دهان که دندان شکسته در آن قرار دارد بهتر است که چیزی جویده نشود و برای تسکین درد از مسکن‌های بدون نسخه کمک گرفته شود.

دندان را ایمن کنید

اغلب اوقات زمانی که دندانی دچار شکستگی می‌شود، ممکن است لبه‌های تیزی به جای بگذارد. برای اینکه بقیه بخش‌های دهان (مخصوصاً زبان و لب ها و لثه) از دندان شکسته شده و احتمالاً دارای لبه‌های تیز مصون باشند، هرگونه برجستگی و لبه تیز دندان شکسته شده را با موم دندانپزشکی، آدامس بدون قند و یا تی بگ بپوشانید. سعی نکنید برای بی خطر کردن لبه های تیز از اجسام خارجی مانند سوهان استفاده کنید زیرا ممکن است آسیب وارده بدتر شده و غیرقابل جبران باشد.

برای تسکین درد دست به کار شوید

ممکن است تا زمان ترمیم دندان شکسته درد و حساسیت دندانی تجربه شود، در چنین شرایطی برای کاهش التهاب و ناراحتی از مسکن بدون نسخه استفاده کنید. مسکن هایی مانند ایبوپروفن یا استامینوفن می‌توانند گزینه‌های مناسبی برای اینکار باشند.

در صورت نیاز فقط غذای نرم بخورید

بعد از شکستگی دندان اگر گرسنه هستید و نیاز به خوردن غذا دارید، تنها غذاهای آبکی و خیلی نرم بخورید. سعی کنید از مصرف غذاهای اسیدی، شیرین، خیلی گرم یا خیلی سرد اجتاب کنید زیرا درد و حساسیت دندان شکسته را افزایش می‌دهند.

دهان خود را شستشو دهید

اگر آسیب وارد شده به دندان کم و یا جزئی است، می‌توانید چند روز صبر کنید و آنگاه به دندانپزشک مراجعه کنید. در این فاصله حتما نخ دندان بکشید، با آب نمک دهان خود را بشویید، از خوردن غذاهای سفت و سخت اجتناب کنید و در صورت امکان با طرف مقابل دندان شکسته غذا را بجوید.

پاسخ به سوالات رایج درباره ترمیم دندان شکسته

آیا امکان چسباندن دندان شکسته در خانه وجود دارد؟

خیر به هیچ عنوان امکان چسباندن دندان شکسته در خانه وجود ندارد و هرگونه خوددرمانی یا اقدام برای اتصال قطعات جدا شده به دندان می تواند عوارض زیادی به همراه داشته باشد که کمترین آن درد و حساسیت بیشتر دندان شکسته شده شما خواهد بود.

برای ترمیم دندان شکسته به چه دندانپزشکی مراجعه کنیم؟

برای مدیریت این مشکل می‌توانید به دندانپزشک عمومی مراجعه کنید. همچنین متخصصان ترمیمی و زیبایی دندان نقش بسیار مهمی در ترمیم دندان و برگرداندن آن به حالت طبیعی خود دارند. چنانچه دندان آسیب عمقی دیده باشد که نیازمند درمان ریشه و عصب کشی باشد نیز باید به متخصص درمان ریشه مراجعه شود.

تفاوت درمان شکستگی دندان های قدامی و خلفی چیست؟

در تمام موارد شکستگی اگر به پالپ دندان آسیب وارد شده باشد صرف نظر از موقعیت دندان (خلف یا قدام) اولین گام درمان ریشه توسط متخصص اندو یا اندودنتیست خواهد بود.

پس از انجام درمان ریشه، متخصص ترمیمی و زیبایی درباره طرح درمان و اینکه چه نوع ترمیمی برای دندان مناسب است تصمیم‌گیری خواهد کرد. متخصص معمولًا در فرآیند تصمیم‌گیری به نوع و موقعیت دندان توجه می‌‌کند. بنابراین ممکن است تفاوت‌هایی در ترمیم شکستگی دندان جلو و دندان‌های خلفی وجود داشته باشد.

اگر بیمار علاوه بر ترمیم شکستگی دندان جلو، قصد اصلاح طرح لبخند یا زیباسازی دندان‌های جلو را داشته باشد، اولویت درمان می‌تواند استفاده از ونیر کامپوزیت‌ها، لمینت‌های سرامیکی، بیلداپ دندان و یا در کیس‌های با شکستگی گسترده روکش دندان باشد.

اما در خصوص ترمیم دندان شکسته خلفی از ونیر کامپوزیت‌ها و لمینت‌ها استفاده نمی‌شود. زیرا این درمان‌ها بیشتر جنبه زیبایی دارند، حال آنکه دندان‌های خلفی در معرض دید نبوده و تنها نیاز به مقاوم سازی با کمک ترمیم‌های مستحکم و با دوام‌تری دارند. برای ترمیم این دندان‌ها بیلداپ دندان و در صورت آسیب گسترده روکش گزینه‌های مناسب‌تری هستند.