شکستگی دندان یک مشکل نه چندان رایج است که می‌تواند برای هر کسی در هر سنی اتفاق بیفتد. آنچه در این مقاله می‌خوانید توضیحاتی درباره علل، علائم و نحوه ترمیم یک دندان شکسته است. تاکید ما بیشتر بر روی روش‌های ترمیم شکستگی دندان است. چنانچه در خصوص ترمیم شکستگی دندان نیاز به اطلاعات بیشتر دارید، خواندن این محتوا به شما توصیه می‌شود.

دندان ها چطور و به چه دلایلی شکسته می شوند؟

شکستگی دندان که آنچنان هم مشکل رایجی نیست، عمدتا به 2 دلیل اتفاق می افتد. پوسیدگی دندان اولین و مهمترین علت آسیب دیدگی دندان است و بعد از آن، عواملی خارجی (به جز پوسیدگی) مانند وارد شدن ضربه، ساییدگی دندان ها و … می تواند مستقیما باعث شکستگی دندان ها شوند.

عامل اول: پوسیدگی دندان

زمانی که بافت مینای دندان به دلیل حمله اسید و فعالیت باکتری های یکپارچگی خود را از دست داده و تحلیل می رود، استحکام دندان کاهش یافته و حفراتی در آن ایجاد می شود. به به مرور زمان که دندان پوسیده تر می شود، ممکن است با هر بار لقمه جویدن مستعد شکستگی شود. گاها به دلیل شدت پوسیدگی، تکه ای بزرگ از نسج دندان به دلیل عدم استحکام دچار افتادگی و شکستگی می شود.

عامل دوم: علل خارجی شکستن دندان

منظور از عوامل خارجی این است که دندان به واسطه نیروهای خارجی تحت تاثیر و فشار قرار می گیرد. زمانی که پای عامل و مقصر خارجی در میان باشد معمولا لبه های دندانی دچار شکستگی و آسیب می شوند. به عنوان مثال موارد زیر همگی می توانند به نوعی موجب آسیب به دندان شده و ما را برای ترمیم دندان شکسته به نزد دندانپزشک روانه کند:

• شکستن تخمه و سایر خوراکی های مشابه
• جویدن جسم سفت و سخت مانند یخ، ناخن، خودکار و مداد و ….
• دندان قروچه (ناشی از استرس و فشار روانی به صورت خودآگاه یا در طول خواب)
• وارد شدن ضربه به دهان و دندان (مثلا برخورد مشت، توپ، سنگ یا هر شی دیگر به دهان)

علائم شکستگی دندان چیست؟

هرچند که اغلب شکستگی‌های دندانی به خوبی قابل تشخیص هستند و شخص می‌تواند متوجه شود دندانش چگونه و به چه شکلی دچار آسیب شده، اما بد نیست علائم آن را یک بار دیگر بخوانید:

• احساس هرگونه لبه تیز، ناهموار یا دندانه دار روی سطح دندان حین لمس دندان توسط زبان
• احساس زخم شدن زبان
• تحریک شدن لثه مخصوصا در ناحیه “خط لثه” دندانی که شکسته شده است
• درد دندان حین خوردن چیزی و یا لمس آن
• بروز یک حساسیت ناگهانی به غذاهای سرد یا نوشیدنی
• خونریزی
• دیده شدن قطعات دندانی در دهان یا بیرون دهان
• و …

با دندان شکسته چه کنیم؟

همانطور که گفته شد، ترمیم دندان شکسته حتماً باید توسط دندانپزشک صورت بگیرد، بنابراین باید به یک دندانپزشک (ترجیحاً متخصص ترمیمی و زیبایی) مراجعه شود. اما همیشه امکان مراجعه فوری وجود ندارد. به عنوان مثال، ممکن است شخص در نیمه‌های شب با شکستگی دندان روبرو شده باشد و یا در نزدیکی محل زندگی‌اش کلینیک دندانپزشکی وجود ندارد.

در چنین شرایطی لازم است تا مراجعه به دندانپزشک و ترمیم دندان شکسته، اقداماتی در خانه انجام شود. افراد می‌توانند اقدامات زیر را در پیش بگیرند:

قطعات جدا شده دندان را پیدا کنید

اگر قطعه‌ای از دندان شما افتاده است سعی کنید آن را پیدا کرده و در داخل بزاق (یا در صورت لزوم شیر) نگهداری کنید تا به دندانپزشک مراجعه کنید. در صورت امکان، ممکن است دندانپزشک بتواند قطعات افتاده را به هم متصل کند.

دندان را ایمن کنید

اغلب اوقات زمانی که دندانی دچار شکستگی می‌شود، ممکن است لبه‌های تیزی به جای بگذارد. برای اینکه بقیه بخش‌های دهان (مخصوصاً زبان و لب ها و لثه) از دندان شکسته شده و احتمالاً دارای لبه‌های تیز مصون باشند، هرگونه برجستگی و لبه تیز دندان شکسته شده را با موم دندانپزشکی، آدامس بدون قند و یا تی بگ بپوشانید. سعی نکنید برای بی خطر کردن لبه های تیز از اجسام خارجی مانند سوهان استفاده کنید زیرا ممکن است آسیب وارده بدتر شده و غیرقابل جبران باشد.

برای تسکین درد دست به کار شوید

ممکن است تا زمان ترمیم دندان شکسته درد و حساسیت دندانی تجربه شود، در چنین شرایطی برای کاهش التهاب و ناراحتی از مسکن بدون نسخه استفاده کنید. مسکن هایی مانند ایبوپروفن یا استامینوفن می‌توانند گزینه‌های مناسبی برای اینکار باشند.

در صورت نیاز فقط غذای نرم بخورید

اگر گرسنه هستید و نیاز به خوردن غذا دارید، تنها غذاهای آبکی و خیلی نرم بخورید. سعی کنید از مصرف غذاهای اسیدی، شیرین، خیلی گرم یا خیلی سرد اجتاب کنید زیرا درد و حساسیت دندان شکسته را افزایش می‌دهند.

دهان خود را شستشو دهید

اگر آسیب وارد شده به دندان کم و یا جزئی است، می‌توانید چند روز صبر کنید و آنگاه به دندانپزشک مراجعه کنید. در این فاصله حتما نخ دندان بکشید، با آب نمک دهان خود را بشویید، از خوردن غذاهای سفت و سخت اجتناب کنید و در صورت امکان با طرف مقابل دندان شکسته غذا را بجوید.

ترمیم دندان شکسته: با چه روش‌هایی می‌توان دندان شکسته را ترمیم کرد؟

بر اساس اینکه ماهیت یا علت شکستگی دندان چیست و کدام دندان‌ها به چه میزان دچار آسیب شده‌اند، متخصصان ترمیمی و زیبایی از روش‌های متنوعی برای ترمیم دندان شکسته استفاده می‌کنند. در ادامه با 10 روش ترمیم دندان‌هایی که دچار شکستگی، لب پر شدگی یا ترک شده‌اند آشنا خواهید شد. اما بهتر است بدانید که درمان ها به طور کلی دو دسته هستند:

برای ترمیم دندان شکسته به دنبال پوسیدگی پس از برداشتن بقایای پوسیدگی و تمیز کردن دندان، از مواد پر کننده مانند آمالگام، کامپوزیت و … استفاده می شود. همچنین در صورت آسیب گسترده می توان دندان را با بیلداپ بازسازی کرد و در آخرین گام اگر دندان با بیلداپ قابل ترمیم نباشد آن را روکش می کنند. درمان های دسته دوم معمولا پروتزی هستند.

1. اتصال مجدد دندان به هم (Reattachment)

در موارد نادر، ممکن است که متخصص ترمیمی و زیبایی دندان بتواند بخش جدا شده یا شکسته شده دندان را دوباره ترمیم کرده و به دندان متصل کند. یعنی در برخی شرایط می‌توان برای مثال یک تکه جدا شده یا ترک برداشته شده دندان را با سمنت و چسب‌های دندانپزشکی به هم متصل کرد. اگر چنین شود، کم هزینه‌ترین ترمیم ممکن را انجام داده‌ایم. زیرا نه اقدام تهاجمی خاصی انجام داده‌ایم و نه از مواد و متریال گران‌قیمت استفاده شده است. با این حال اتصال مجدد دندان شکسته شده به هم بیش از یکبار به نظر غیرممکن است.

2. تغییر شکل دندان (Reshaping)

اگر دندان به صورت جزئی لب پر شده باشد، می‌توان با تراش بسیار مختصر و پالیش آن، آن مشکل را برطرف کرد. این کار نیز یک روش ساده و کم هزینه برای ترمیم یک دندان شکسته یا لب پر شده است که نتایج نسبتا خوبی به دنبال دارد.

3. پر کردن دندان (Filling)

اگر دندان را نتوان با روش اتصال مجدد و یا تغییر شکل دادن ترمیم کرد و آسیب وارده کمی بیشتر از حد انتظار باشد، اولین گزینه ترمیم، پر کردن دندان است. به راحتی می‌توان یک حفره یا شکستگی را با این روش ترمیم کرد. پر کردن دندان یک روش بدون درد است و بسته به نوع مواد پر کننده هزینه آن نیز متغیر است.

4. باندینگ دندان (Bonding)

متخصص ترمیمی و زیبایی دندان با کمک اتصال مواد رزین کامپوزیتی می‌تواند شکستگی یا ترک دندانی را پر کند. این مواد همرنگ دندان هستند و پس از متصل شدن به دندان، تراش داده می‌شوند تا شکل دندان به صورت طبیعی‌تر در بیاید. ترمیم با باندینگ کامپوزیت دندان می‌تواند تا 10 سال دوام داشته باشد و معمولا یک روش مقرون به صرفه است.

5. انواع ونیر دندان (Veneers)

ونیر دندان یک روش عالی دیگر برای پنهان کردن دندان‌های لب پر شده و ترک خورده است. ونیرها پوسته‌ها یا لایه‌های بسیار نازکی هستند که بیشتر به جهت زیبایی به سطح جلویی دندان‌ها متصل می‌شوند. لمینت دندان و ونیر کامپوزیت دو نوع ونیر مشهور هستند که نه تنها برای اصلاح طرح لبخند که برای ترمیم دندان شکسته نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.

6. انله دندان (Onlay)

اگر یکی از دندان‌های مولر یا پره‌مولر دچار آسیب جدی شده باشد طوری که علاوه بر لبه‌های دندانی، بخش میانی سطوح جونده آن‌ها نیز دچار آسیب شده باشد، می‌توان با انله دندان، شکستگی را ترمیم کرد.

7. روکش دندان (Crown) احتمالا رایجترین روش ترمیم دندان شکسته

زمانی که بخش زیادی از تاج دندان شکسته باشد به طوری که نتوان با روش‌های ذکر شده در بالا آن را ترمیم کرد، نیاز به روکش دندان پیدا خواهید کرد. برای نصب روکش دندان بخش باقی مانده دندان را تراش داده و سپس روکش را طی دو جلسه نصب می‌کنند. طی جلسه اول یک روکش موقت و طی جلسه دوم نیز روکش نهایی و مخصوص دندان شکسته شده ساخته و نصب می‌شود.

8. ریشه درمانی یا درمان ریشه دندان (Root Canal Therapy)

اگر شما با یک دندان شکسته شده با آسیب عمقی (به پالپ و کانال ریشه دندان) مواجه هستید، و تصاویر رادیولوژی گرفته شده با اشعه ایکس این آسیب و مشکل را تایید می‌کند، برای مدیریت این وضعیت نیاز به درمان ریشه دندان خواهید داشت.

9. کشیدن دندان + جایگزین کردن آن (Extraction)

اگر دندان شما پس از ترک برداشتن یا شکسته شدن با هیچ روشی قابل ترمیم نباشد، احتمالا در نهایت مجبور خواهید شد آن را بکشید و از دهان خارج کنید. پس از کشیدن دندان، روش‌های زیادی برای پر کردن جای خالی آن وجود دارد. برای مثال ایمپلنت دندان، پل یا بریج دندان گزینه‌های جایگزین دندان از دست رفته هستند.

10. اسپلینت دندان (Tooth Splint)

برای دندانی که فقط ترک خورده اما لب پر نشده باشد، اسپلینت دندان ممکن است راهکار مناسبی باشد. دندان آسیب دیده در این شرایط می‌تواند به یک دندان سالم (در مجاورت دندان ترک خورده) باند یا متصل شود تا به استخوان‌ها و لثه‌های اطراف دندان آسیب دیده اجازه بهبودی داده شود. این روش مخصوصا برای دندان‌هایی که شل یا به اصلاح لق شده‌اند می‌تواند مفید باشد.

برای ترمیم دندان شکسته به چه دندانپزشکی مراجعه کنیم؟

برای مدیریت این مشکل می‌توانید به دندانپزشک عمومی مراجعه کنید. همچنین متخصصان ترمیمی و زیبایی دندان نقش بسیار مهمی در ترمیم دندان و برگرداندن آن به حالت طبیعی خود دارند. چنانچه دندان آسیب عمقی دیده باشد که نیازمند درمان ریشه و عصب کشی باشد نیز باید به متخصص درمان ریشه مراجعه شود.