شکست ایمپلنت دندان یک مساله مهم است که هم برای بیمار و هم برای جراح بسیار چالش برانگیز است. کاشت دندان با ایمپلنت هر چقدر هم که با دوام یا تضمین شده باشد، می‌تواند به دلیل سهل‌انگاری، بهداشت نامناسب دهان و دندان یا عوامل خارجی خاصی تحت تأثیر قرار گرفته و شکست بخورد. زمانی که ایمپلنت شکست بخورد (یا اصطلاحاً پس زده شود)، می تواند درد، ناراحتی و علائم آزاردهنده دیگری ایجاد کند. آنچه در این مقاله می‌خوانید همه چیز درباره نحوه شکست و علائم پس زدن ایمپلنت به همراه روش‌های درمان و پیشگیری از آن است.
علائم پس زدن ایمپلنت چیست؟
مهم ترین علائمی که نشان می دهند ممکن است دچار شکست ایمپلنت شده باشیم و فرآیند درمان ناموفق بوده باشد عبارتند از:
- مشکل در جویدن
- التهاب لثه
- تحلیل لثه
- افزایش تورم
- شل شدن ایمپلنت
- درد یا ناراحتی شدید
- خونریزی لثه
چرا ایمپلنت ها دچار شکست شده یا پس زده می شوند؟
عوامل مختلفی می‌توانند باعث شکست ایمپلنت دندان یا پس زدن ایمپلنت دندان شوند که مهم‌ترین آنها موارد زیر هستند:
- پری ایمپلنتیت
- شکست در فرآیند جوش خوردن ایمپلنت به استخوان
- آسیب به عصب و بافت های دیگر
- مشکلات سینوس
- کاشت سریع ایمپلنت
- واکنش آلرژیک
- واکنش جسم خارجی
- آسیب دیدن ایمپلنت
- بهداشت نامناسب دهان و دندان
در ادامه توضیحات مرتبط با هر کدام از مشکلات و عوامل ذکر شده را بخوانید.
عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
قطعا سطح رسیدگی به بهداشت دهان و دندان و سبک زندگی در موفقیت یا عدم موفقیت ایمپلنت دندان تاثیر گذار است. چنانچه بیمار آنچنان که باید، توصیه‌های متخصص و جراح ایمپلنت خود را اجرا نکند و در رسیدگی به بهداشت دهان و دندان کم کاری کند، ممکن است خیلی زود با علائم پس زدن ایمپلنت دندان و شکست آن مواجه شود.
بیماری پری ایمپلنتیت
پری ایمپلنتیت (Peri-implantitis) یا عفونت ایمپلنت دندان، یکی از دلایل اصلی پس زدن ایمپلنت دندان است. عفونت ایمپلنت یا اطراف آن، می‌تواند در طی جراحی ایمپلنت یا بعد از جراحی ایجاد شود.
همچنین سمنت یا همان چسبی که برای اتصال روکش دندان بر روی پایه ایمپلنت استفاده می‌شود، ممکن است از زیر روکش نشت پیدا کرده و به داخل بافت لثه وارد شود. در این وضعیت عفونت در لثه ایجاد می‌شود که می‌تواند منجر به شکست ایمپلنت شود.
پری ایمپلنتیت یا عفونت ایمپلنت می‌تواند بر روی بافت‌های سخت و نرم و همچنین استخوان اطراف ایمپلنت تأثیر بگذارد. پری ایمپلنتیت می‌تواند باعث از دست دادن استخوان اطراف ایمپلنت و شکست کامل آن شود. البته این شرایط بعضی اوقات قابل درمان است، اما در بیشتر موارد باید ایمپلنتِ شکست خورده برداشته شده و یک ایمپلنت جایگزین قرار داده شود.
بیماران با لثه‌های نازک، بیماران مبتلا به دیابت، افراد سیگاری و کسانی که بهداشت دهان و دندان آنها ضعیف است، به میزان بیشتری در معرض عفونت ایمپلنت قرار خواهند داشت.
شکست فرآیند استئواینتگریشن
استئواینتِگریشِن (Osseointegration) به فرآیند جوش خوردن ایمپلنت کاشته شده به استخوان فک گفته می‌شود. این روند، پس از انجام عمل جراحی ایمپلنت شروع شده و معمولا طی چند هفته تا چند ماه پس از عمل ادامه دارد.
هرگونه مشکل در فرآیند جوش خوردن ایمپلنت دندان به استخوان می‌تواند باعث پس زدن ایمپلنت شود. به عنوان مثال شل شدن دندان یکی از این مشکلات است. عوامل زیادی می‌توانند باعث این اتفاق شوند و محتمل‌ترین آنها شامل موارد زیر می‌شود:
- تراکم ناکافی استخوان
- موقعیت نادرست ایمپلنت کاشته شده
- آسیب به بافت‌های اطراف
- بارگذاری بیش از حد یا کاشت ایمپلنت یک روزه
- وارد شدن ضربه یه ایمپلنت یا شکستگی آن
آسیب عصب و بافت
یک احتمال دیگر برای شکست ایمپلنت دندان که بسیار نادر است، احتمال آسیب به ساختارهای اطراف ایمپلنت شامل اعصاب و عروق خونی است.
هنگامی که ایمپلنت با فاصله بسیار نزدیکی به عصب قرار بگیرد، بیمار ممکن است درد طولانی مدت، بی حسی یا گزگز در گونه، زبان، چانه، لبها یا لثه های خود را تجربه کند. آسیب عصب و بافت می‌تواند موقتی یا دائمی باشد و در این حالت ممکن است نیاز به برداشته شدن فیکسچر و یا پایه ایمپلنت باشد.
مشکلات سینوس
در برخی افراد که برای یک مدت طولانی دندان‌های آسیاب خود در فک بالا را از دست داده‌اند، شاهد کاهش تراکم استخوان و تحلیل رفتن آن خواهیم بود. در چنین شرایطی غشای سینوس ماگزیلاری به پایین نزول پیدا کرده و عملا کاشت ایمپلنت را با مشکل مواجه می‌کند.
افرادی که با این مشکل مواجه هستند باید پیش از انجام جراحی کاشت ایمپلنت اقدام به جراحی سینوس لیفت کنند. طی این عمل سینوس ماگزیلاری به بالا هدایت می‌شود و زیر آن با بافت استخوانی پر می‌شود. پس از اضافه شدن موفقیت آمیز استخوان و افزایش تراکم آن، ایمپلنت کاشته می‌شود.
چنانچه سینوس لیفت صورت نگیرد، پس از کاشت، ایمپلنت باعث سوراخ شدن غشای سینوس شده که این به نوبه خود موجبات آلودگی و عفونت سینوس را فراهم می‌کند. عفونت سینوس و جابجایی ایمپلنت از دیگر علائم پس زدن ایمپلنت یا شکست آن محسوب می‌شود.
کاشت ایمپلنت یک روزه و ایجاد اورلود یا اضافه بار روی آن (Overloading)
گاهی اوقات مطابق درخواست بیمار یا ترجیح جراح، ممکن است ایمپلنت به صورت فوری و یا یک روزه کاشته شود. یعنی جراح بلافاصله پس از قرار دادن پایه ایمپلنت در داخل استخوان فک، اباتمنت و روکش دندان را نیز روی پایه قرار می‌دهد. به عبارت ساده‌تر تمام پروسه عمل که در حالت معمولی می‌بایست در دست کم 2 جلسه صورت بگیرد، طی یک جلسه انجام داده می‌شود.
کاشت ایمپلنت یک روزه شاید به دلیل کاهش مدت زمان پروسه به تسریع روند بهبودی، کاهش میزان مراقبت‌های بعد از جراحی ایمپلنت و … کمک کند، اما می‌تواند باعث بروز عوارض در برخی افراد شود.
برای مثال افرادی که تراکم استخوان کافی ندارند، کاشت ایمپلنت یک روزه و قرار دادن اباتمنت و روکش دندان روی آن می‌تواند باعث سنگین شدن ایمپلنت و نمایان شدن علائم پس زدن یا شکست ایمپلنت شود. زیرا زمان کافی برای استخوان سازی در اطراف ایمپلنت وجود ندارد و یا سرعت آن کم است.
به همین دلیل توصیه می‌شود کسانی که بافت استخوان کافی و مناسب ندارند پس از پیوند استخوان و مستحکم شدن آن اقدام به کاشت کنند و از انجام ایمپلنت یک روزه و فوری خودداری کنند.
واکنش آلرژیک به جسم خارجی
این روزها، ایمپلنت‌های دندانی معمولاً از آلیاژ تیتانیوم ساخته می‌شوند، که در بعضی موارد حاوی مقادیر جزئی یا رگه‌هایی از فلز نیکل هستند. اگرچه این امر بسیار نادر است، اما برخی از بیماران می‌توانند واکنش التهابی یا آلرژیک به آلیاژ تیتانیوم و نیکل داشته و علائمی را تجربه کنند.
علائم آلرژیک به فلزات و موارد خارجی می‌تواند شامل موارد زیر باشند:
- احساس سوزن سوزن شدن
- تورم
- خشکی دهان
- از بین رفتن چشایی
- و حتی سندرم خستگی مزمن
آزمایش MELISA که مخفف Memory Lymphocyte Immunostimulation Assay، تنها راه برای بررسی حساسیت و آلرژی به تیتانیوم یا فلزات دیگر است.
اما حتی در صورت حساسیت به فلز تیتانیوم، هنوز می‌توانید بدون ترس از پس زدن ایمپلنت یا شکست آن صاحب ایمپلنت شوید. شما می‌توانید به جای ایمپلنت‌های تیتانیومی از نمونه‌های زیرکونیا استفاده کنید. ایمپلنت زیرکونیا مانند تیتانیوم با دوام است اما در ساختار آن فلز وجود ندارد.
پس زدن ایمپلنت دندان توسط سیستم ایمنی بدن
به دنبال عمل پیوند هر عضوی، بدن بیمار ممکن است عضو پیوندی را رد کرده و قبول نکند. در موارد نادر نیز ممکن است سیستم ایمنی شخص، ایمپلنت را به عنوان یک جسم خارجی قبول نکند و آن را پس بزند. زیرا بخش‌های مختلف دستگاه ایمنی در برخی افراد ایمپلنت را جزئی از بدن نمی‌دانند و احتمال اینکه آن را به عنوان یک تهدید جدی برای سلامتی بدن ببینند زیاد است. بنابراین بدن برخی از افراد به عنوان یک واکنش ایمنی می تواند موجب شکست ایمپلنت دندان شود.
آسیب دیدن خود ایمپلنت
علیرغم اینکه ایمپلنت‌های دندانی از فلزات مستحکمی مانند تیتانیوم ساخته می‌شوند، اما ممکن است تحت شرایطی دچار آسیب فیزیکی شوند. برای مثال امکان خم شدن یا شکستن آنها در صورت برخورد ضربه ناگهانی به صورت، وارد شدن فشار مداوم به دندان‌ها مانند دندان قروچه و … وجود دارد.
زمانی که ضربه سنگینی به صورت و ایمپلنت کاشته شده وارد شود، امکان جابجایی، خونریزی و عوارض دیگری که می‌تواند منجر به شکست و پس زدن ایمپلنت دندان شود وجود خواهد داشت.
درمان پس زدن ایمپلنت چیست؟
بسته به اینکه علت پس زدن ایمپلنت چیست، روش درمان آن نیز متفاوت خواهد بود. برای مثال اگر از عفونت ایمپلنت دندان رنج می‌برید احتمالا در صورت عدم درمان عفونت، نیاز باشد که ایمپلنت برداشته شده و پس از التیام کامل ناحیه عمل، مجددا جراحی دیگری برای کاشت صورت بگیرد.
چگونه از شکست ایمپلنت پیشگیری کنیم؟
بهترین راه برای جلوگیری از شکست ایمپلنت دندان این است که اولین قدم های خود را محکم بردارید و با آمادگی کامل برای جراحی اقدام کنید، در گام های بعدی باید مطمئن شوید که تمام توصیه ها و دستورالعمل های متخصص ایمپلنت خود را عملی می کنید.همچنین رعایت اقدامات زیر کاملا ضروری است:
- تمیز کردن دندان‌ها با مسواک و خمیر دندان مناسب
- استفاده از نخ دندان
- شستشو دهان با دهانشویه ضد باکتری
- مراجعه منظم به دندانپزشک برای معاینه
- رعایت رژیم غذایی مناسب برای افرادی که ایمپلنت دندان کاشته اند
- پرهیز از عاداتی که ممکن است به ایمپلنت آسیب بزند
- ترک سیگار و مشروبات الکلی
