لق شدن دندان در یک کودک، غالباً نشاندهندهی رشد سالم اوست. با اینحال، هنگامی که فرد پا به دورهی بزرگسالی بگذارد، لقشدن دندان دیگر یک پدیدهی عادی محسوب نمیشود. لق شدن دندان در بزرگسالی میتواند نشانه‌ای از یک مشکل دهانی-دندانی باشد که میتواند منجر به از دست رفتن دندان شود.
برخی از علل لق شدن دندان در بزرگسالان به سبک زندگی و عدم رعایت بهداشت دهان و دندان مرتبط است اما در سایر موارد در صوررت لق شدن دندان در بزرگسالی نیاز به مراقبت متخصص دندانپزشکی است که دندان را از افتادن حفظ کند، آن را بیرون بکشد، و یا یک ایمپلنت یا پل را جایگزین آن کند.
در غالب اوقات مشکل لق شدن دندان ها نتیجه بیماری لثه پیشرفته است. این مشکل که با نام پریودنتیت نیز شناخته می شود باید در اسرع وقت تشخیص داده شده و درمان شود.
موارد درمانی برای لق شدن دندان
راههای درمانی مختلفی هستند که میتوانند موثر باشند، و انتخاب بهترین گزینه از میان آنها به علت لقشدن دندان بستگی دارد.
بعضی از راههای درمانی عبارتاند از:
- جرمگیری (اسکیلینگ[1]) و لایهبرداری ریشه[2]: این شکل از عملِ پاکسازی عمقی میتواند بیماریهای لثهای را که ممکن است سبب لق شدن دندان در بزرگسالی شوند را درمان کند.
- استفاده از داروها یا محلول‌های ضد عفونی کننده دهان: این موارد میتوانند به لثههای عفونتیافته در بهبود و مقابله با باکتریهای دهان کمک کنند.
- جراحی: هدف انجام جراحی، حذف بافت لثهای ملتهب و بخش استخوانی آسیب دیده است که در نتیجه عفونت و التهاب لثه دچار آسیب شده‌اند
- پیوندهای استخوانی: میتوانند به بازسازی استخوان ازدست رفته بهخاطر بیماری لثهای کمک کنند.
- تجهیزات دندان پزشکی مثل تراشههای دندانگیر (bite splints): این وسایل میتوانند آسیب ناشی از ساییدن دندان را کاهش دهند.
اگر دندانی را در نتیجه لق شدن آن در بزرگسالی از دست دادیم، راهکار چیست؟
چنانچه یک دندان لق بیفتد، دندانپزشک ممکن است استفاده از پل یا ایمپلنت دندانی را پیشنهاد کند.
پُل (بریج) دندانی نوعی تاج است که بر روی دندانهای دوطرفِ دندان افتاده جای میگیرد. در نتیجه پلی در بین دو دندان سالم ایجاد میشود، و این دو توسط یک دندان مصنوعی و پروتزی که بهجای دندان افتاده نشسته است، بههم وصل میشوند.
ایمپلنت دندانی هم شامل یک دندان و ریشهی مصنوعی است که به استخوان فک متصل میگردد.
با استفاده از روش‌های درمانی مذکور می‌توان دندان از دست رفته را جایگزین کرد اما ضروری است که علت زمینهای از دست رفتن دندان را درمان کرده و گامهای لازم را برای جلوگیری از آسیب بیشتر برداریم.
دلایل لق شدن دندان در بزرگسالان
عواملی که سبب لق شدن دندان در بزرگسالی میشوند، عبارتند از :
بیماریهای لثه
بیماری لثه که با نام پریودونتیت (پیوره) نیز شناخته میشود، شامل التهاب و عفونت لثهها است. این بیماری ممکن است بهدلیل عادات بهداشتی ضعیف دندان رخ دهد.
حدود 40 درصد از مردم دچار این بیماری هستند؛ و حدود 70 درصد از موارد افتادن دندان، بهدلیل این عارضه اتفاق میافتد.
در صورتی که مسواک زدن و استفاده از نخ دندان، پلاکها را رفع نکند، امکان دارد که لثهها دچار التهاب شوند. پلاک دارای باکتری است؛ بهدندان میچسبد و در طول زمان سخت میگردد. این در هم تنیده شدن بافت پلاک دندان به حدی است که فقط یک متخصص دندانپزشکی میتواند آن را پاک کند.
پلاک سختشده یا تارتار، باعث میشود که لثهها از دندانها فاصله بگیرند و شکافهایی بوجود آورند که لثه در این شکاف‌ها دچار عفونت میشود.
با گذشت زمان، این فرایند میتواند استخوان و بافت پشتیبانیکنندهی ریشه دندان را تجزیه کند و منجر به لقشدن دندان شود.
سایر نشانههای بیماریهای لثه عبارتاند از:
- حساس بودن، قرمزی، دردناک بودن، و ورم لثهها
- خونریزی لثه ها در هنگام مسواک زدن
- تحلیل رفتن لثه
- تغییر در نحوهی جایگیری دندانها در کنار هم
چه اقداماتی باید انجام داد
هر فردی که متوجه نشانههای بیماری لثهای شد، باید فورا به یک دندانپزشک مراجعه نماید. شناسایی و درمان زودهنگام میتواند از افتادن دندان جلوگیری کند.
حاملگی
میزان بالای استروژن و پروژسترون درطول بارداری هم میتواند استخوانها و بافتهای درون دهان را تحت تاثیر قرار دهد.
افزایش مقدار این هورمونها میتواند در بافتهای اطراف دندان (پریودنشیوم)[3] تغییر ایجاد کنند؛ با تغییریافتن پریودنشیوم، احتمال دارد که یک یا چند دندان لق شوند.
چه اقداماتی باید انجام داد
تغییرات مربوط به این بخش از بدن معمولا پس از حاملگی رفع خواهند شد و دلیلی برای نگرانی نیستند. با این وجود، لازم است هر فردی که در هنگام بارداری دچار درد یا لقشدگی دندان میشود توسط یک دندانپزشک ویزیت شود تا از عدم وجود بیماری لثهای و سایر مشکلات سلامتی دهان اطمینان حاصل کند.
بهعقیدهی انجمن دندانپزشکی آمریکا و کنگرهی متخصصان بیماریهای زنانه و زایمان آمریکا، انجام چک-آپهای دندان، پاکسازی و اشعهی ایکس برای افراد حامله مضر نیستند.
در حقیقت بدلیل وجود ارتباط احتمالی میان بیماری لثهای و زایمان زودرس، افراد حامله باید مرتبا به دندانپزشک مراجعه کنند.
آسیب به دندان
دندانهای سالم، مقاوم هستند؛ اما در اثر برخوردی مثلا ناشی از یک ضربه به صورت یا تصادف اتومبیل امکان دارد به دندانها و بافت احاطهکنندهی آن آسیب برسد. نتیجهی این آسیب میتواند لق یا لپپر شدن دندان باشد.
بهطور مشابهی، دندان قروچهکردن در هنگام استرس یا ساییدن دندانها در طول شب هم ممکن است باعث فرسایش بافتها و لقشدن دندان شود.
بسیاری افراد از وجود عادت قروچهکردن یا ساییدن دندانها در خود بیخبر هستند؛ تا زمانی که این عادت منجر به درد در فک‌های بیمار شود. یک دندانپزشک ممکن است بتواند قبل از آنکه دندانها دچار آسیب دائم گردند، مشکل را شناسایی کند.
چه اقداماتی باید انجام داد
هر فردی که مشکوک میباشد صدمهای منجر به آسیب رسیدن به ریشه دندانهایش شده است، باید فورا به دندانپزشک مراجعه کند. بهعنوان نمونه آسیبهای ورزشی، تصادفات، و افتادن میتوانند باعث صدمه زدن به دندانها شوند.
پوکی استخوان
پوکی استخوان عارضهای است که باعث ضعیف و اسفنجی (متخلخل) شدن استخوانها میشود. بنابراین، حتی ضربهها و برخوردهای جزئی نیز میتوانند منجر به شکستن استخوانها شوند.
اگرچه پوکی استخوان بیشتر ستون فقرات، لگن و مچ دستها را تحت تاثیر قرار میدهد، اما میتواند به استخوانهای درون فک که از دندانها پشتیبانی میکنند نیز آسیب برساند.
با کاهش تراکم استخوانهای فک، دندانها ممکن است که لق شوند و بیفتند. موسسهی ملی سلامت (NIH) همچنین راجع به ارتباط احتمالی میان از دست رفتن استخوان و افزایش خطر بروز بیماری لثهای خبر داده است.
داروهای مشخصی که پوکی استخوان را درمان میکنند ممکن است مشکلاتی برای سلامتی دندانها ایجاد کنند؛ البته چنین چیزی رایج نیست. در موارد نادری هم داروهایی که به آنها بیسفسفونات میگویند- و به درمان پوکی استخوان کمک میکنند- میتوانند به لقشدن دندان منجر شوند؛ که به آن استخوانمردگی (نکروز استخوانی) فک میگویند.
تروما (آسیب) و عملهای جراحی مانند کشیدن دندان نیز میتوانند سبب استخوانمردگی شوند.
چه اقداماتی را باید انجام دهیم
فرد باید دربارهی داروهای پوکی استخوان و عوارض جانبی آنها با یک پزشک صحبت کند. همچنین لازم است مرتبا دربارهی نیازهای دندان خود با یک دندانپزشک صحبت داشته باشد.
امکان دارد دندانپزشک جراحی تهاجمی را پیشنهاد ندهد؛ ولی انجام عملهای جزئی بر روی دندان میتواند مفید باشد.
پیشگیری
یک فرد همیشه نمیتواند از لقشدن دندان جلوگیری کند؛ اما میتواند گامهایی برای پایین آوردن خطر بروز بردارد.
برخی توصیهها برای دندان و لثه عبارتاند از:
- مسواک زدن دندانها با دقت، دوبار در روز
- کشیدن نخ دندان یکبار در روز
- اجتناب از مصرف دخانیات
- انجام چک آپها و پاکسازیهای دندان هرچند دفعه که توصیه میشود
- استفاده از یک محافظ دهانی با اندازهی مناسب در هنگام ورزش کردن
- استفاده از تراشههای دندانگیر در صورت وجود مشکل دندان قروچه کردن یا ساییدن شبانه
- سوال کردن از پزشک در مورد استفاده از مکمل کلسیم و ویتامین D بهمنظور پیشگیری از پوکی استخوان
- تحت کنترل نگهداشتن دیابت، چرا که این عارضه عامل ایجادکنندهی خطر برای بیماری لثه است
- آگاهی یافتن از داروهایی که ممکن است دندانها را تحت تاثیر قرار دهند.
خلاصه نوشتار
وجود دندان لق برای یک فرد بالغ میتواند نشانهی خطر باشد. بههرحال، برخی مواقع امکان حفظ دندان وجود دارد، بهویژه هنگامی که مشکل زود شناسایی شود.
اگر یک دندان بیفتد یا نیاز به بیرون کشیدن آن باشد، روش‌های ترمیم و درمانی وجود دارند که با استفاده از آنها می‌توان یک پروتز دندانی را جایگزین دندان از دست رفته کرد.
جمعبندی
لقشدن دندان دائمی ممکن است هشداردهنده باشد. این لقشدگی میتواند ناشی از آسیب یا صدمه به دندان بوده یا ممکن است دلالت بر وجود یک عارضهی زمینهای مانند بیماری لثهای یا پوکی استخوان داشته باشد. لقشدن دندان میتواند بدلیل حاملگی نیز رخ دهد.
راه درمانی برای یک دندان لق به علت آن بستگی خواهد داشت. تغییر سبک زندگی و رعایت بهداشت دهانی در کنار مراجعه مرتب و منظم به دندانپزشک میتواند از بروز شرایطی که منجر به لق شدن دندان میشوند، جلوگیری کند.
[1]– scaling
[2]– root planing
[3]-periodontium
