تغییر رنگ و حتی ایجاد لکه یکی از شایع ترین مشکلات دندان ها در عصر حاظر است. هر نوع تغییر رنگی روی زیبایی طرح لبخند تاثیر منفی می گذارد و به همین جهت باید با کمک روش های دندانپزشکی اقدام به سفید کردن دندان ها نمود. در این مقاله دو دسته لکه یا تغییر رنگ شایع را مقایسه کرده ایم و توضیح داده ایم که هر دسته از این لکه ها چطور ایجاد شده و روش برطرف کردنشان چیست.
انواع تغییر رنگ و لکه دندان
به طور کلی لکه ها و تغییر رنگ های دندانی در دو دسته داخلی و خارجی دسته بندی می شوند:
1- لکه‌های خارجی
لکه‌های خارجی (Extrinsic stains) در واقع لکه‌های سطحی هستند که در لایه بیرونی دندان (مینا یا enamel) ایجاد می‌شوند. این لکه‌ها توسط عوامل خارجی ایجاد می‌شوند و اغلب می‌توانند از طریق ارتقای سطح بهداشت دهان و دندان یا درمان‌های حرفه‌ای دندانپزشکی آن ها را حذف کرده یا کاهش داد. برخی از مهم‌ترین عوامل ایجاد لکه دندان خارجی عبارتند از:
مصرف برخی غذاها و نوشیدنی‌ها
برخی غذاها و نوشیدنی‌ها حاوی رنگدانه‌هایی هستند که می‌توانند باعث تغییر رنگ دندان یا ایجاد لکه روی آنها شوند. مواد تیره رنگ مانند قهوه، چای، شراب قرمز، کولا، انواع توت‌ها و سس‌ها می‌توانند به مرور زمان روی مینای دندان لکه ایجاد کنند. غذاها و نوشیدنی‌های اسیدی نیز می‌توانند با تحلیل مینای دندان آن را مستعد لک شدن کنند.
استعمال تنباکو
سیگار کشیدن یا جویدن تنباکو می‌تواند باعث تغییر رنگ قابل توجه دندان شود. تنباکو حاوی قطران و نیکوتین است که می‌تواند لکه‌های زرد یا قهوه‌ای روی دندان‌ها ایجاد کند. علاوه بر این، مصرف تنباکو خطر بیماری لثه و سایر مشکلات سلامت دهان را افزایش می‌دهد.
بهداشت نامناسب دهان
مسواک نزدن، عدم استفاده از نخ دندان و به طور خلاصه تمیز نکردن منظم دندان‌ها می‌تواند منجر به تجمع پلاک و جرم روی دندان‌ها شود. پلاک یک لایه چسبناک است که حاوی باکتری بوده و زمانی که به درستی پاک نشود، می‌تواند زمینه‌های لازم جهت تغییر رنگ و لکه دندان را ایجاد کند. تارتار یا جرم دندان نیز، پلاک سفت شده‌ای است که فقط توسط یک متخصص دندانپزشکی قابل برداشتن است. با وجود پلاک و جرم دندان، دندان همیشه در معرض تغییر رنگ و لکه قرار دارد.
استفاده از برخی دهانشویه ها
برخی از دهانشویه ها حاوی موادی مانند کلرهگزیدین یا کلرید ستیل پیریدینیم هستند. وجود این مواد در دهانشویه می‌توانند باعث ایجاد لکه‌های موقتی روی دندان‌ها شود. این لکه‌ها معمولاً سطحی هستند و می‌توان آنها را با مسواک زدن منظم از بین برد.
تغییر رنگ و لکه دندان خارجی چطور برطرف می‌شود؟
در حالی که لکه‌های خارجی سطحی هستند و اغلب می‌توانند از طریق تغییر سبک زندگی و درمان‌های دندانپزشکی برطرف شوند، رعایت بهداشت دهان و دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک برای پیشگیری و مدیریت لکه‌های دندان بسیار مهم است. اما برای برطرف کردن آنها روش‌های زیر توصیه می‌شود:
- لکه‌ها و تغییر رنگ‌های جزئی: استفاده از محصولات بهداشت دهان و دندان که قابلیت سفید کنندگی دندان را دارند. مثلاً خمیر دندان‌های سفید کننده
- لکه‌هایی که تغییر رنگ‌های متوسط: جرمگیری دندان در مطب دندانپزشک
- لکه‌های قابل توجه: بلیچینگ دندان در مطب دندانپزشک
به طور کلی بهترین روش برای تغییر رنگ دندان هاو یا از بین بردن لکه دندان خارجی بلیچینگ دندان است. این یک درمان محافظه کارانه است که توسط متخصص ترمیمی و زیبایی دندان و به شکلی ایمن انجام می‌شود. ماندگاری بلیچینگ می‌تواند بیش از 1 سال طول بکشد.
2- لکه‌های داخلی
تغییر رنگ و لکه‌های داخلی (Intrinsic stains) لکه‌هایی هستند که در خود ساختار دندان، زیر لایه مینا دندان ایجاد می‌شوند. بر خلاف لکه‌های خارجی، که لکه‌های سطحی‌تر هستند، لکه‌های داخلی معمولاً عمقی بوده و از بین بردن آنها با چالش‌هایی همراه است بنابراین ممکن است به درمان‌های دندانپزشکی تخصصی نیاز داشته باشند. برخی از مهم‌ترین علل ایجاد لکه دندان داخلی عبارتند از:
وارد شدن ضربه به دندان
وارد شدن صدمات مستقیم به دندان‌ها (مانند افتادن از جایی یا برخورد ضربه مستقیم به دندان) می‌تواند باعث ایجاد لکه‌های درونی شود. در چنین مواردی ممکن است رنگ دندان به صورت تیره در بیاید.
مصرف برخی داروها
تعدادی از داروها به ویژه آنتی بیوتیک هایی مانند تتراسایکلین، زمانی که در طول رشد دندان مصرف شوند، می‌توانند باعث ایجاد لکه دندان درونی شوند. این وضعیت معمولاً در دوران کودکی رخ می‌دهد و بسته به نوع دارو و مدت زمان استفاده، لکه‌ها می‌توانند از زرد تا خاکستری یا حتی قهوه‌ای متغیر باشند.
فلوئوروزیس دندانی
مصرف بیش از حد فلوراید در طول رشد دندان می‌تواند منجر به فلوئوروزیس یا تغییر رنگ دندان‌ها شود. فلوروزیس دندان اغلب به صورت لکه‌های سفید یا قهوه‌ای روی دندان ظاهر می‌شود. این وضعیت زمانی شایع‌تر است که کودکان سطوح بالایی از فلوراید را از منابعی مانند آب حاوی فلوراید یا مکمل‌های فلوراید مصرف کنند.
هیپوپلازی مینا
هیپوپلازی مینا به تشکیل ناقص مینای دندان در کودکی اشاره دارد. این وضعیت می‌تواند ناشی از عواملی مانند سوءتغذیه، برخی بیماری‌ها یا داروهای مصرف شده در طول رشد دندان باشد. هیپوپلازی مینای دندان می‌تواند منجر به تغییر رنگ یا افزایش حساسیت دندان‌ها به لکه شود.
سایر علل ایجاد تغییر رنگ و لکه دندان درونی عبارتند از:
- پوسیدگی دندان
- درمان ریشه
- مسائل ژنتیکی
- پر کردن دندان با آمالگام
- نکروز پالپ دندان
نحوه درمان یا از بین بردن لکه‌های درونی دندان چیست؟
بلیچینگ دندان
روش‌های حرفه‌ای سفید کردن دندان گاهی اوقات می‌تواند به بهبود ظاهر لکه‌ها و تغییر رنگ‌های داخلی کمک کند. با این حال، اثربخشی درمان‌های بلیچینگ دندان ممکن است بسته به نوع و شدت لکه‌ها متفاوت باشد. لکه‌های درونی، به ویژه آنهایی که در اثر داروها ایجاد می‌شوند، به روش‌های بلیچینگ پاسخ نمی‌دهند و باید از طریق روش‌های دیگر آنها را برطرف کرد.
باندینگ کامپوزیت
زمانی که بلیچینگ دندان نتواند یک لکه دندان که منشاء داخلی دارد را از بین ببرد، متخصص ترمیمی و زیبایی درمان‌های دیگر را در نظر می‌گیرد. رایج‌ترین درمان می‌تواند باندینگ کامپوزیت باشد. در واقع لکه با مهارت دندانپزشک و به کمک ابزار تخصصی برداشته شده و سپس ماده کامپوزیت جهت ترمیم به محل لکه برداشته شده متصل می‌شود. کامپوزیت طوری به دندان متصل می‌شود که کاملاً طبیعی به نظر رسیده و در هماهنگی کامل با سایر دندان‌ها باشد.
ونیرهای دندانی
اگر شخص به طور گسترده دچار تغییر رنگ دندان شده و یا لکه دندان بر روی چند دندان قدامی دارد، می‌توان رو به درمان‌های ونیر آورد. این درمان‌ها بیشتر جنبه زیبایی دارند و نه تنها لکه و تغییر رنگ داخلی را برطرف می‌کنند بلکه به اصلاح طرح لبخند منجر می‌شوند. لمینت دندان و ونیر کامپوزیت دو نمونه درمان ونیری هستند.
