ترمیم دندان یا پر کردن دندان درمانی برای بازسازی عملکرد ، یکپارچگی و ساختار از دست رفته دندان در اثر عواملی چون پوسیدگی یا ترومای خارجی می باشد. این درمان ابتدا بوسیله حذف پوسیدگی های موجود در دهان و سپس بازسازی بخش های از دست رفته دندان بوسیله مواد ترمیمی انجام می شود. این مواد می توانند از انواع آلیاژ فلزی (آمالگام) یا مواد همرنگ دندان (کامپوزیت دندان) باشند.
چه زمانی دندان ها نیاز به ترمیم دارند؟
به طور کلی پوسیدگی دندان ها را به 7 مرحله ی شماره گذاری شده دسته بندی می کنند:
- دندان کاملا سالم
- اولین تغییرات قابل مشاهده مینایی
- تغییرات واضح در سطح مینای دندان
- تخریب مینا بدون درگیری عاج
- عاج درگیر شده بدون حفره دار شدن دندان
- درگیری عاج به همراه حفره
- یک پوسیدگی وسیع با عاج قابل مشاهده
که به طور کلی شماره 5 به بعد دندان نیاز به ترمیم دارد ولی در مورد شماره 3 و 4 دندانپزشک با توجه به شرایط پوسیدگی که آیا یک پوسیدگی فعال و درحال پیشرفت می باشد یا غیر فعال است تصمیم به ترمیم می گیرد.
چرا دندان باید ترمیم شود؟
دندان های پوسیده شده حاوی باکتری ها هستند و این باکتری ها با تکثیر خود باعث گسترش پوسیدگی می شوند. سرعت این گسترش بستگی به میزان رعایت بهداشت دهان و دندان ها مثل استفاده از مسواک و نخ دندان، محل پوسیدگی و ژنیک فرد دارد. در صورتی که هرچه زود تر جهت جلوگیری از گسترش پوسیدگی اقدامی صورت نگیرد، این پوسیدگی عصب دندان را درگیر کرده و نیاز به درمان ریشه جهت زدودن باکتری ها از کانال دندان خواهد بود.
همچنین تشکیل آبسه از عوارض گسترش عفونت پوسیدگی دندان می باشد. پس برداشتن پوسیدگی ها برای جلوگیری از گسترش آن ها و پر کردن محل برداشت پوسیدگی ها جهت جلوگیری از تجمع مجدد باکتری ها در آن محل ضروری است.
موادی که برای ترمیم (پرکردن) دندان استفاده می شوند چه خصوصیاتی دارند؟
آمالگام برای ترمیم دندان
آلیاژی فلزی و غیر همرنگ (نقره ای رنگ) با دندان می باشد که عمدتا از جیوه ، نقره ، قلع و مس ساخته شده است. شرکت های مختلف تولید کننده درصد های مختلفی از این عناصر را استفاده می کنند . جیوه نزدیک به پنجاه درصد این آلیاژ را تشکیل میدهد . این سوال همیشه وجود داشته که آیا این نسبت از جیوه برای بدن سمی نیست ؟؟
بنا به تحقیقات انجام شده در این زمینه میزان دریافت جیوه ناشی از دندان پر شده با آمالگام به همان میزانی است که از سایر منابع محیط اطراف دریافت می شود. و این میزان به قدری اندک است که حتی در خانم های باردار نیز خطری ندارد .
جیوه تا زمانی که در آلیاژ و در ترکیب با دیگر عناصر است خطری ندارد. اما جیوه به حالت آزاد و به شکل بخار جیوه است که ممکن است خطرناک باشد. و این حالت ممکن است به هنگام تعویض پرکردگی آمالگام با کامپوزیت یا برداشتن آمالگام ایجاد شود و البته این در صورتی است که از تهویه کافی و از میزان زیاد آب در زمان برداشت آمالگام با توربین دندانپزشکی استفاده نشود.
مزایای پرکردن دندان با مواد سیاه آمالگام :
- بادوام است و طول عمر بالایی دارد.
- از استحکام بالایی برخوردار است و به خوبی در مقابل نیروهای حاصل از جویدن مقاومت می کند.
- قیمت پایین تری نست به بقیه مواد ترمیم (پرکردنی) دارد.
معایب پرکردن دندان با مواد سیاه آمالگام:
- رنگ سیاه آن نمای نا زیبایی را ایجاد می کند برای همین در دندان های خلفی که در معرض دید قرار نمی گیرند استفاده می شوند .
- معمولا باید مقدار بیشتری از دندان سالم برداشته شود تا گیر مکانیکی لازم برای ماندگاری آمالگام در حفره دندانی حاصل شود
- آمالگام با گذشت زمان در اثر کروژن یا خوردگی موادی از خود آزاد می کند که به داخل مینا و عاج نفوذ کرده و موجب تغییر رنگ دندان می شود.
- ممکن است بعضی افراد به جیوه موجود در آمالگام حساسیت داشته باشند.
کامپوزیت
کامپوزیت های دندانی ترکیبی از اجزاء آلی (ماتریکس رزینی) و معدنی (فیلرها) میباشند. کامپوزیت ها قوامی خمیری دارند و با وسایل مخصوص بر روی دندان قرار میگیرند و با تابش نور از دستگاه لایت کیور سفت می شوند. البته این مواد در برابر نور طبیعی هم به مرور زمان سفت می شوند بنابراین این مواد را در بسته های ضد نور تولید و عرضه می کنند
مزایای کامپوزیت:
- با رنگ دندان مطابقت دارد. امروزه کامپوزیت ها در رنگ بندی متنوعی عرضه می شوند. حتی برای نواحی مختلف دندان مانند مینا و عاج طبقه بندی متفاوتی از کامپوزیت ها و در رنگ های متنوع وجود دارد.
- به صورت میکرو مکانیکی به بافت و ساختار نسج دندان اتصال می یابد.
- مواد کامپوزیت تحت نور و گرما سفت می شوند و به مقاومت بسیار بالایی می رسند.
- به برداشتن نسج دندان کمتری نیاز دارد چرا که نیازی به ساختن محل هایی برای محکم نگه داشتن مواد ترمیمی ندارد.
معایب کامپوزیت:
- نسبت به آمالگام دوام کمتری دارد .
- ترمیم کامپوزیتی نسبت به آمالگام نیاز به زمان بیشتری دارد.
- به دلیل استحکام فشاری کمتر آن نسبت به آمالگام ممکن است در نواحی تحت فشار دچار پریدگی لبه ای یا chipping شود.
- هزینه پرکردن دندان با کامپوزیت نسبت به آمالگام بیشتر است.
گلاس آینومر
گلاس آینومر ماده ای است که از ترکیب پلی آکریلیک اسید و نوع خاصی از مواد شیشه ای حاصل می شود. این ماده بیشتر برای پر کردن حفراتی که پوسیدگی در آن ها به زیر خط لثه و یا ریشه دندان گسترش پیدا کرده و همچنین برای پر کردن دندان در کودکان خردسال استفاده می شود.
یکی از ویژگی بسیار مهم گلاس آینومرها این است که می توانند فلوراید آزاد کنند، که این مسئله می تواند به محافظت بیشتر دندان در برابر پوسیدگی کمک کند. با این حال ، این ماده در مقایسه با کامپوزیت ها از استحکام کمتری برخوردار است و به این دلیل نسبت به سایش و شکستگی مستعد تر است.
مواد پر کننده دندانی غیر مستقیم
در این روش ترمیم در خارج از دهان ساخته می شود. ابتدا در یک جلسه از حفره ای که قصد ترمیم آن را داریم قالب گرفته می شود و پس از ساخت رستوریشن در لابراتوار در جلسه بعدی در جای خود قرار داده میشود. ترمیم های غیرمستقیم متداول شامل اینله و انله است. اینله ها گسترش کمتری دارند و برای جایگزینی میزان تخریب کمتر استفاده می شوند درحالیکه انله ها قسمت بیشتری از دندان ها را پوشش می دهند.
به طور کلی ترمیم های غیر مستقیم نسبت به روکش دندان محافظه کارانه هستند و با انجام آن ها میزان بیشتری از بافت سالم دندان را می توان حفظ کرد. اینله ها و انله ها معمولا با مواد سرامیکی و یا کامپوزیتی ساخته می شوند.
مراحل ترمیم دندان به چه صورت است؟
به طور کلی مراحل ترمیم دندان می تواند شامل موارد زیر باشد:
تشخیص پوسیدگی دندان
دندانپزشک ابتدا دندان را معاینه کرده و هر گونه علائم پوسیدگی یا حفره را شناسایی می کند. این معاینه ممکن است شامل بررسی چشمی دهان و دندان یا با کمک ابزارهای دندانپزشکی خواهد بود. همچنین گرفتن تصویر رادیوگرافی و تفسیر آن نیز دید واضحی از وضعیت پوسیدگی به دندانپزشک ارائه می دهد.
ایجاد طرح درمان
پس از تایید پوسیدگی دندان، دندانپزشک درمان مناسب برای دندان را بر اساس شدت و محل پوسیدگی تعیین می کند. اغلب در این گام از مراحل ترمیم دندان است که درباره گزینه های پر کردن دندان صحبت به میان می آید و دندانپزشک بعد از ارائه توضیحات درباره انواع مواد پر کننده، به ترجیح بیمار و تشخیص خودش، نوع ماده ترمیمی را انتخاب می کند.
بی حسی
قبل از شروع پروسه ترمیم دندان، دندانپزشک بی حسی موضعی اعمال می کند تا ناحیه اطراف دندانی که نیاز به پر کردن دارد بی حس کند. این مساله تضمین می کند که بیمار در طول درمان احساس درد یا ناراحتی نداشته باشد. نوع خاص بیحسی مورد استفاده معمولا به سابقه پزشکی و ترجیحات بیمار بستگی دارد.
آماده سازی دندان
هنگامی که ناحیه مد نظر بی حس شد، دندانپزشک پروسه را با برداشتن قسمت پوسیده دندان با استفاده از مته های ظریف یا ابزارهای دیگر شروع می کند. به این فرآیند آماده سازی دندان گفته می شود. دندانپزشک با دقت بافت پوسیده را برمی دارد و به دندان شکل می دهد تا فضایی برای مواد پرکننده ایجاد کند.
شروع ترمیم دندان
پس از آماده شدن دندان، دندانپزشک مواد پرکننده مناسب را بر اساس عواملی مانند اندازه و محل حفره، ملاحظات زیبایی شناختی و ترجیح بیمار انتخاب می کند. مواد انتخاب شده به صورت لایه لایه و باد دقت در حفره ایجاد شده به دنبال رفع پوسیدگی قرار داده می شود و در نهایت سفت می شوند.
بررسی اکلوژن
به عنوان آخرین گام از مراحل پر کردن دندان، هنگامی که مواد پرکننده در جای خود قرار گرفت، دندانپزشک بایت بیمار و نحوه همراستایی دندان ترمیم شده با دندان های مقابل را بررسی می کند. اکلوژن یا تماس بین دندان ها هنگام گاز گرفتن، جویدن و بستن فک، ارزیابی می شود تا اطمینان حاصل شود که ترمیم در تراز و عملکرد مناسب دندان ها اختلال ایجاد نمی کند.
شستشو و تکمیل دهان
پس از اتمام ترمیم، دندانپزشک ناحیه تحت درمان را تمیز می کند تا هرگونه باقی مانده یا مواد پرکننده اضافی را پاک کند. ممکن است دندان پولیش داده شود تا ظاهری صاف و طبیعی داشته باشد. در این گام بیمار معمولاً در مورد شیوه های بهداشت دهان و دندان مناسب و مراقبت های پس از درمان آموزش می بیند.
مدت زمان پر كردن دندان چقدر است؟
مدت زمان ترمیم دندان (هر واحد) به میزان پوسیدگی و گسترش حفره دندان بستگی دارد. به طور معمول ترمیم های کامپوزیتی نسبت به ترمیم های آمالگام نیاز به زمان بیشتری دارند، زیرا باید آن ها را به صورت قطعات کوچک در دندان قرار داد و به میزان مناسب نوردهی کرد تا انقباضی که در اثر سخت شدن آن ها با نور ایجاد می شود به حداقل برسد. به طور کلی در پاسخ به این سوال که ترمیم دندان چقدر طول میکشد می توان گفت به صورت حدودی بین 30 دقیقه تا نیم ساعت زمان مورد نیاز است.
آیا مواد پر کردن دندان آلرژی زا می باشد؟
طبق اعلام انجمن دندانپزشکی آمریكا (ADA) ، تعداد كمی از افراد واكنش آلرژیك را نسبت به پر كردن دندان تجربه می كنند. آلرژی یک واکنش سیستم ایمنی بدن به یک ماده خارجی است. افرادی که به مواد آلرژن حساسیت دارند ، ممکن است یک واکنش موضعی را تجربه کنند. واکنش های آلرژیک به پر کردنی های نقره دار از جمله آمالگام نادر است، تاکنون تنها کمتر از 100 مورد از چنین واکنش هایی گزارش شده است.
آیا مواد ترمیمی دندان را می توان تعویض نمود؟
بله این کار در کلینیک امکان پذیر است، البته دوشرط وجود دارد: یکی اینکه لبه ی حفرات خیلی به زیر لثه گسترش پیدا نکرده باشند و دیگر اینکه دندان ها را بتوان در برابر بزاق دهان ایزوله و خشک کرد، زیرا مواد کامپوزیتی به بزاق و خون فوق العاده حساس بوده و باند یا اتصال مناسبی به دندان پیدا نمی کنند. باید دقت شود هنگام برداشتن امالگام برای جلوگیری از آزاد شدن بخار جیوه از آب زیاد حین کار استفاده شود.
2 پاسخ به "همه چیز درباره پر کردن یا ترمیم دندان + و شرح مراحل انجام آن"