حفظ سلامت دهان و دندان برای حفظ سلامت کلی بدن بسیار مهم است و هر گونه مشکل در دندان ها می تواند باعث ناراحتی قابل توجهی برای بدن شود. یکی از این مشکلات عفونت پالپ است که در میان مردم با نام عفونت دندان نیز شناخته می شود. این عفونت در واقع بر بخش حیاتی دندان ما که همان پالپ باشد تاثیر می گذارد. در این مقاله، علل، علائم، تشخیص، گزینه‌های درمانی و تکنیک‌های پیشگیری از عفونت پالپ را مورد بررسی قرار داده ایم.
ابتدا با پالپ دندان آشنا شوید
زمانی که درباره عفونت دندان صحبت به میان می آید باید با بخشی از ساختار دندان یعنی پالپ آشنا باشیم. پالپ دندان (pulp) بافت نرمی است که در داخل و مرکز دندان قرار دارد. این بخش، بسیار نرم و حساس بوده و حاوی رگ‌های خونی، اعصاب و بافت‌های همبند است که نقشی اساسی در رشد دندان و عملکردهای حسی آن دارد. پالپ دندان که بخش اعظم آن در زیر تاج دندان قرار دارد، از این منطقه (داخل تاج) شروع شده و تا ریشه ها امتداد می یابد و باعث تغذیه دندان می شود.
منظور از عفونت پالپ دندان چیست؟
عفونت پالپ که به آن پالپیت (pulpitis) نیز می گویند، زمانی رخ می دهد که باکتری ها از طریق حفره ناشی از پوسیدگی، تَرک خوردگی، شکستگی یا هر نوع آسیب جدی وارده به دندان، وارد اتاقک پالپ در زیر تاج دندان می شوند در این وضعیت باکتری ها می توانند تکثیر یافته و با خرابکاری باعث آلوده شدن پالپ شوند که این یعنی با عفونت دندان روبرو می شویم. این عفونت باکتریایی می تواند منجر به التهاب شود و در صورت عدم درمان، باعث بروز درد شدید، حساسیت دندانی و عوارض احتمالی دیگر شود.
عفونت دندان را می توان به دو نوع پالپیت برگشت پذیر و غیر قابل برگشت تقسیم کرد. پالپیت برگشت پذیر به التهاب خفیف پالپ دندان اشاره دارد که با درمان مناسب می توان آن را معکوس کرد. از سوی دیگر، پالپیت برگشت ناپذیر زمانی رخ می دهد که عفونت به مرحله شدیدتری برسد و پالپ دندان به خودی خود بهبود نیابد، بلکه تنها با مداخله دندانپزشکی درمان خواهد شد.
علت عفونت دندان چیست؟
عفونت پالپ دندان می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. برخی از این علل می توانند شامل موارد زیرا باشند:
- بهداشت نامناسب دهان و دندان
- پوسیدگی دندان درمان نشده
- وارد شدن تروما و ضربه به دندان
- ترک خوردگی دندان ها
- لب پر شدگی شدید و گسترده دندان
- شکستگی دندان
- بیماری لثه (در موارد پیشرفته یا عفونت لثه)
علائم رایج عفونت پالپ چیست؟
علائم عفونت دندان ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد، اما علائم رایج معمولا شامل موارد زیر می شود:
- دندان درد مخصوص از نوع ضربان دار
- حساسیت به دمای سرد و گرم و همچنین غذاهایی با دمای پایین یا بالا
- احساس درد در هنگام جویدن
- التهاب و ورم لثه
- بوی بد دهان
- احساس درد در ناحیه صورت و گوش
نحوه تشخیص پالپیت به چه صورت است؟
برای تشخیص عفونت دندان، دندانپزشک (معمولا متخصص ریشه دندان) معاینه کاملی از دهان و دندان فرد انجام می دهد. متخصص اندو هرگونه علائم موجود را ارزیابی می کند و ممکن است از ابزارهای تشخیصی مانند تصویربرداری اشعه ایکس یا تست حرارتی برای تشخیص مشکل استفاده کند. این تست ها به تعیین میزان عفونت، محل دقیق آن و مناسب ترین رویکرد درمانی کمک می کند.
درمان عفونت دندان چیست؟
درمان عفونت پالپ دندان به شدت عفونت و وضعیت دندان بستگی دارد. دو گزینه درمانی اولیه وجود دارد که شامل درمان ریشه و کشیدن دندان هستند. در برخی موارد، ممکن است قبل از مداخله بیشتر، آنتی بیوتیک برای کنترل عفونت نیز تجویز شود.
درمان ریشه دندان
درمان ریشه (که در میان مردم به اشتباه با نام عصب کشی شناخته می شود) شامل برداشتن پالپ عفونی، تمیز کردن کانال های ریشه دندان و پر کردن آنها برای جلوگیری از عفونت مجدد است.
این روش با هدف حفظ دندان طبیعی و کاهش درد و ناراحتی انجام می شود. پس از درمان ریشه، ممکن است دندان بیلداپ شود و یا با کمک روکش دندان تقویت شود تا از وارد شدن آسیب بیشتر به آن خودداری شود.
بیشتر بخوانید: بیلداپ و بازسازی دندان چیست و چرا بهترین ترمیم نهایی بعد از درمان ریشه است؟
کشیدن دندان
اگر دندان به شدت آسیب دیده باشد یا عفونت دندان واقعا گسترده باشد، کشیدن دندان ممکن است یک درمان بسیار ضروری و پیش رو تلقی شود. کشیدن دندان شامل برداشتن دندان آسیب دیده برای جلوگیری از گسترش عفونت به دندان های مجاور است. پس از کشیدن، باید در خصوص گزینه های جایگزین دندان از دست رفته مانند ایمپلنت دندان یا بریج دندان و حتی دندان مصنوعی با دندانپزشک صحبت شود.
آنتی بیوتیک درمانی
همانطور که در بخش های قبل نیز اشاره شد، در موارد خاص، ممکن است قبل از انجام درمان ریشه یا کشیدن دندان، آنتی بیوتیک برای کنترل عفونت دندان تجویز شود. آنتی بیوتیک ها به کاهش تعداد و میزان فعالیت یا تکثیر باکتریای ایجاد کننده عفونت پالپ کمک کنند و خطر عوارض را به حداقل می رسانند. با این حال، آنتی بیوتیک ها به تنهایی نمی توانند عفونت پالپ را درمان کنند و باید همراه با سایر روش های دندانپزشکی برای رفع مشکل زمینه ای استفاده شوند.
چطور از عفونت دندان پیشگیری کنیم؟
در خصوص سلامت دهان و دندان همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. برخی از استراتژی موثر برای جلوگیری از عفونت دندان عبارتند از:
- بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید: دندان های خود را حداقل دو بار در روز مسواک بزنید، روزانه از نخ دندان استفاده کنید و از دهانشویه برای از بین بردن پلاک و باکتری از روی دندان ها و لثه ها استفاده کنید.
- به طور منظم به دندانپزشک خود مراجعه کنید: در معاینات جلسات و منظم دندانپزشکی شرکت کنید تا علاوه بر جرم گیری دوره ای، هرگونه مشکل پیش آمده برای دهان و دندان را سریع شناسایی کرده و درمان کنید.
- به درمان فوری پوسیدگی دندان اقدام کنید: اگر حفره و پوسیدگی دندانی دارید، فورا برای پر کردن دندان یا خلاصه ترمیم مناسب آن اقدام کنید.
- از دندان‌های خود محافظت کنید: در طول فعالیت‌های ورزشی از محافظ دهان استفاده کنید تا از بروز آسیب‌های دندانی جلوگیری کنید و از گاز گرفتن اجسام سخت که می‌تواند باعث ترک خوردگی یا شکستگی دندان‌ها شود، خودداری کنید.
- رژیم غذایی متعادل داشته باشید: رژیم غذایی سرشار از میوه ها، سبزیجات و کلسیم به حفظ دندان ها و لثه های قوی کمک می کند.
- از مصرف بیش از حد دخانیات و الکل اجتناب کنید: این عادات می تواند خطر ابتلا به بیماری لثه را افزایش دهد که می تواند منجر به عفونت پالپ شود.
لزوم مراجعه به دندانپزشک متخصص ریشه برای درمان عفونت دندان
عفونت دندان می تواند باعث ناراحتی قابل توجهی در شما شود و نیاز به توجه فوری برای جلوگیری از عوارض بیشتر دارد. با درک علل، علائم، تشخیص، گزینه های درمانی و تکنیک های پیشگیری مرتبط با عفونت پالپ، افراد می توانند اقدامات پیشگیرانه ای برای حفظ سلامت دهان و دندان خود و جلوگیری از اورژانس های دندانی انجام دهند.
چنانچه هر کدام از علائم ذکر شده در این مقاله که مرتبط با عفونت دندان هستند را تجربه می کنید، برای درمان به موقع حتما به یک متخصص درمان ریشه مراجعه کنید تا پیش از آنکه کار از کار بگذرد درمان شما را آغاز کند. با درمان به موقع دندان طبیعی شما حفظ می شود و هیچ چیزی مهم تر از حفظ دندان طبیعی نیست زیرا هیچ چیزی نمی تواند جایگزین این بافت ارزشمند و طبیعی شود.
پاسخ به سوالات رایج درباره درمان عفونت پالپ
خیر، عفونت های پالپ به خودی خود بهبود نمی یابند و نیاز به درمان حرفه ای دندانپزشکی دارند.
با تکنیک های مدرن و اعمال بیحسی اثربخش، درمان ریشه به طور معمول بدون درد انجام می شود.
دهانشویه یک مکمل ارزشمند برای بهداشت دهان است اما باید همراه با مسواک زدن مناسب، نخ دندان کشیدن و مراجعه منظم به دندانپزشک استفاده شود و به تنهایی برای جلوگیری از عفونت دندان کافی نیست.
بله، ترومای دندان و سایر عوامل که می توانند باعث شکستگی دندان شوند مستقیما موجبات عفونت پالپ را فراهم می کنند.
