طبق آمار مرکز کنترل بیماری‌های آمریکا، از هر 10 بزرگسال، 9 نفر دارای درجاتی از پوسیدگی دندان‌ هستند. این آمار در کشور ما نیز احتمالا به همین صورت و حتی بدتر است. بنابراین با این آمار، می‌توان فهمید که چرا بیشترین مراجعه بیماران به مراکز دندانپزشکی، به خاطر پوسیدگی دندان و مسائل مرتبط با آن‌ است. مشکل پوسیدگی دندان را در اغلب موارد با حذف بافت پوسیده و با کمک متخصص ترمیمی و زیبایی دندان و با استفاده از مواد پر کننده برطرف می‌کنند. این مقاله را بخوانید تا با تمام مراحل پر کردن دندان آشنا شوید تا دید بهتری نسبت به این پروسه داشته باشید.

پر کردن دندان چیست؟

به برداشته شدن پوسیدگی دندان، تمیز کردن جای پوسیدگی و پر کردن آن با کمک مواد پر کننده‌ای نظیر آمالگام، کامپوزیت و … پر کردن دندان یا (Cavity fillings) یا (dental fillings) گفته می‌شود. این پروسه از رایج‌ترین و پرتقاضاترین خدمات دندانپزشکی در سراسر جهان و بالاخص در کشور ما است که معمولا توسط دندانپزشک عمومی یا یک دندانپزشک متخصص ترمیمی انجام داده می‌شود.

این پروسه درمانی برخلاف درمان‌های زیبایی همچون بلیچینگ دندان، کامپوزیت ونیر، لمینت دندان و روکش‌های دندانی که برای طراحی یا اصلاح طرح لبخند بکار می‌روند بیشتر جنبه ترمیمی و پیشگیری از ایجاد مشکلات احتمالی در آینده دارد.

مراحل پر کردن: در هر مرحله از پر کردن دندان ها  چه اتفاقی می‌افتد؟

همانطور که خواندید پر کردن دندان یک روش ساده دندانپزشکی است که برای ترمیم پوسیدگی دندان و پر کردن حفرات دندانی استفاده می‌شود. این پروسه به لطف استفاده از بی‌حسی موضعی نسبتاً بدون درد بوده و نسبت به سایر درمان‌های نسبتا شایع دندانپزشکی مانند روکش دندان، روت کانال تراپی یا درمان ریشه دندان، جراحی دندان، ایمپلنت دندان و …. نیاز به زمان کمتری دارد.

اطلاع داشتن از مراحل این پروسه و آنچه که طی پر کردن دندان رخ می‌دهد می‌تواند برخی از اضطراب‌هایی که بیماران قبل از مراجعه به دندانپزشک احساس می‌کنند را کاهش دهد. به همین دلیل دنبال کردن توضیحات و مراحل پر کردن دندان که در ادامه آمده است می‌تواند مفید باشد.

مرحله اول: مشخص کردن محل دقیق پوسیدگی دندان

در قدم نخست دندانپزشک دندان‌های پوسیده شده شما را بررسی می‌کند. اگر بیش از یک دندان پوسیده در یک طرف دهان شما وجود داشته باشد، او می‌تواند با رضایت شما آنها را در یک جلسه ترمیم کند. طی این جلسه، دندانپزشک به شما اطلاعاتی درباره تعداد دندان‌های پوسیده و همچنین درجه و عمق پوسیدگی می‌دهد. سپس بسته به میزان پوسیدگی دندان، دندانپزشک‌تان از مواد پر کننده خاصی برای ترمیم دندان دچار پوسیدگی استفاده می‌کند.

مرحله دوم: بیحس کردن دندانی که دچار پوسیدگی شده است

دندانپزشک کار ترمیم دندان را با بیحس کردن دندان و بافت لثه اطراف آن شروع می‌کند. این بی‌حسی تا حد زیادی تضیمن می‌کند که فرآیند انجام شده برای شما بدون درد است. و از آنجا که بسیاری از بیماران و مراجعان از سوزن و تزریق بیحس کننده هراس دارند، معمولاً دندانپزشکان ابتدا بیحسی را با یک ژل حاوی مواد بی‌حس‌کننده آغاز می‌کنند. بعد از ژل، آن‌ها می‌توانند اقدام به تزریق بی‌حسی کنند.

مرحله سوم: پوشاندن اطراف دندان

تا بی‌حسی اعمال شود و تاثیراتش شروع شود، دندانپزشک، دندانی که قرار است از پوسیدگی خالی شده و با پر کننده ترمیم شود را با کمک یک کاور از سایر دندان‌ها و بخش‌های داخلی دهان جدا می‌کند. این کاور رابردم نام دارد و به گذاشتن آن Rubber dam placement می‌گویند.

مرحله چهارم: برداشتن پوسیدگی

با استفاده از یک هندپیس پر سرعت که توربین دندانپزشکی نامیده می‌شود، دندانپزشک ساختار دندان پوسیده و آسیب دیده را از تراش داده و حذف می‌کند. در طی این فرایند، دستیار دندانپزشک از ابزار دیگری برای ساکشن یا مکش مایع و بقایای پوسیدگی استفاده می‌کند. سپس از یک هندپیس با سرعت آهسته‌تر برای برداشت و حذف کامل پوسیدگی کمک گرفته می‌شود.

مرحله پنجم: تمیز و آماده کردن دندان برای قرار دادن مواد پر کننده

در این مرحله دندان آماده است تا مواد پر کننده را درون خود جای دهد. نحوه پر کردن دندان بسته به نوع ماده پر کننده متفاوت است. و هر ماده‌ای با تکنیک‌های خاصی جهت ترمیم دندان بکار گرفته می‌شود.

برای مثال اگر ماده پر کننده دندان آمالگام باشد، پودر آمالگام باید به سرعت با جیوه مخلوط شود و سپس اعمال شود. برای پر کردن حفره به جای مانده از برداشت پوسیدگی با کمک کامپوزیت دندان نیز ابتدا ژلی اسیدی به مدت چند ثانیه بر روی دندان قرار داده شده و سپس شسته می‌شود و نهایتا برای برقراری اتصالی مستحکم بین کامپوزیت و دندان از ماده باندینگ که قوامی مایع دارد بر روی تمام دیواره‌های حفره استفاده می‌شود.

پس از اتمام این فرآیند، دندانپزشک کامپوزیت را به صورت لایه لایه و با حجم کم بر روی دندان قرار می‌دهد و هر لایه را جداگانه با کمک دستگاهی خاص که طیف مشخصی از نور را ساطع می‌کند، نور می‌دهد تا کاملا سفت و سخت شود. این پروسه تا زمان پر شده کامل حفره ادامه می‌یابد.

مرحله ششم: پالیش کردن مواد پر کننده

در این مرحله دندانپزشک ماده پر کننده که اکنون سفت شده است را پالیش می‌کند تا هیچ لبه تیز و اضافی نداشته باشد. وجود لبه‌های اضافی یا فرو رفتگی و برجستگی‌های غیر طبیعی باعث وارد شدن آسیب به دندان‌ها و بافت‌های نرم دهانی و همچنین خود موادی می‌شود که برای پر کردن دندان استفاده می‌شود. بنابراین باید تا آنجا که ممکن است پر کننده دارای سطحی صیقلی و پالیش شده باشد.

مرحله هفتم: بررسی بایت و نحوه جویدن

قبل از اینکه مراحل پر کردن دندان به اتمام برسد یک دندانپزشک ترمیمی خوب با دقت دندان پر شده را بررسی کرده تا مطمئن شود کاملا ظاهری طبیعی دارد و از لحاظ آناتومیکی دچار تغییر نشده باشد. سپس نحوه روی هم آمدن دندان‌ها یا اکلوژن دندانی به کمک کاغذهایی خاص با ضخامت معین که کاغذ آرتیکولاتور نامیده می‌شوند، چک می‌گردند تا اطمینان حاصل شود که ماده پرکننده هیچ تداخلی در بایت ایجاد نکرده باشد.

اگر دندان درست پر نشود چه اتفاقی خواهد افتاد؟

اگر دندان بنا به هر دلیلی درست پر نشود مشکلات زیر برای بیمار ایجاد خواهد شد:

دندان درد

در حالی که بیشتر افراد ممکن است پس از پر کردن دندان درد جزئی را تجربه کنند، اما دندان دردی که چند روز تا چند هفته طول می‌کشد ممکن است نشانه‌ای از پرکردگی ضعیف و نامناسب دندان باشد. عدم موفقیت دندانپزشک در انجام صحیح و اصولی پر کردن دندان، می‌تواند در اولین گام منجر به درد و احساس ناراحتی مداوم دندان شود.

افتادن پر کردگی و پوسیدگی ثانویه دندان

ماده پرکننده پیش از باند شدن به اندازه کافی آماده نبوده و یا کیفیت مناسب را نداشته باشد، ممکن است به درستی به نسج دندان باند (متصل) نشود. این مساله می‌تواند به زودی (طی ماه‌ها یا سال‌های بعد) باعث افتادن پر کردگی شود. در چنین مواردی نیاز به درمان مجدد یا حتی نیاز به درمان‌هایی مانند روکش دندان و بیلداپ دندان وجود دارد.

مشکل در جویدن، صحبت کردن و مشکلات بهداشت دهان و دندان

در مواردی که دندان بیش از حد پر شده و یا لبه‌های پر کننده پالیش (صیقل) نشده است، حین جویدن یا صحبت کردن، دندان درد ایجاد شده و لثه یا دندان‌های مجاور نیز تحت فشار قرار خواهند گرفت.

اگر پر کردگی بزرگ و بلند باشد حتی احتمال شکستگی دندان‌های مقابل وجود دارد. همچنین تمیز کردن دندان‎هایی که به صورت اصولی پر نشده‌اند کمی چالش‌برانگیز است.

پوسیدگی ثانویه دندان پر شده

بنا به دلایلی مانند مرطوب بود حفره پیش از پر شدن، سریع آماده شدن ماده پر کننده برای اتصال و سایر موارد دیگر، احتمال این می‌رود که بین نسج دندان و ماده پر کننده فاصله‌ای ایجاد شود. به مرور زمان با ورود باکتری‌ها به داخل دندان از طریق این فاصله، دندان دچار پوسیدگی می‌شود.

در مواردی که پوسیدگی بعد از پر کردن دندان به موقع تشخیص داده نشود، احتمال عفونت پالپ دندان و ایجاد آبسه وجود دارد. در این موارد، علاوه بر ترمیم مجدد، نیاز به درمان ریشه وجود دارد.

از دست دادن کامل دندان

در موارد شدید، اگر پوسیدگی  دندان پر شده و آسیب‌های ناشی از آن شدید باشد، احتمالا به جای تعویض پر کردگی، باید دندان کشیده شود. زیرا این امکان وجود دارد که حتی درمان ریشه نتواند آسیب وارده به دندان را درمان کند.

چگونه از دندان پر شده مراقبت کنیم؟

پس از پر کردن دندان، دندانپزشک از شما خواهد خواست تا حدوداً یک ساعت از خوردن هر چیزی خودداری کنید. اگر تشنه هستید، می توانید بعد از فرآیند، آب آشامیدنی بنوشید.

نوشیدنی‌های رنگی یا دارای رنگِ خوراکی ممکن است باعث لکه‌دار شدن یا رنگ‌پذیری مواد پر کننده دندان شما شوند، بنابراین توصیه می‌شود تا چند ساعت بعد از درمان، آن‌ها را ننوشید. برای اطمینان از حفظ کیفیت مواد پر کننده و مراقبت از آن‌ها اقدامات زیر را انجام دهید:

• دندان‌های خود را به شکل منظم و روزانه مسواک و نخ بزنید
• مصرف قند، شکر و هر نوع مواد شیرین را کنترل کنید
• از خوردن غذاهای سخت و سفت پرهیز کنید
• با رعایت نکات مربوط به بهداشت دهان و دندان، سلامتی دندان‌های طبیعی و دندان پرشده خود را حفظ کنید